Tuzcuoğlu Halit Ağa

1290/1874 Yılında Rize’ de doğdu. 18 Eylül 1823 Tarihli Sultan 11. Mahmud’ un fermanı ile Rize Mültezimliği Hassa askerlerinden Tuzcuoğlu Seyid Osman ve oğulları Seyid Tahir Ömer,Seyyid Abdülhalit, Seyyid Abdülaziz, Seyyid Abdülhamit, Seyyid Abdülreşit, Seyyid Ahmet Mikdat’a verilmişti.

Babadan oğula intikal ederek gelen Rize Ayanlığı dolayısıyla Tuzcuoğullarınm aynı zamanda asker toplama ve bu kuvvetlerle sınırların korunmasında ve asayişin sağlanmasında da görevli idiler. Bu aile ortamı içinde bulunan Tuzcuoğlu Halit Ağanın 1. Dünya savaşı içerisindeki çalışmaları hakkında bir bilgiye ulaşamadık.

Tuzcuoğlu ailesinde bulunan bir fotoğrafta görülen Halit Ağa burada Ekşioğlu Haşan ve Hüseyin kardeşler ve askerlerle birlikte görülmektedir, (fotoğraf-75) Ekşioğlu Haşan ve Hüseyin kardeşler 1. Dünya savaşında (Kasım 1914′ te) Borçka’ nın Manastır köyündeki muharebede şehit düştüklerine göre bu fotoğrafı da ancak en son olarak 1914′ e tarihliyebiliriz.

Mütareke döneminin sisli ortamında bölgemizin kaderini etkileyecek olay bu sırada kurulan örgütlerdi. Bunların bir kısmı esas tehlikeyi göremeyip sadece belirli çevrelerin yönlendirmesi ve Karadeniz üzerinde emelleri olan güçlerin işgallerini kolaylaştıracak nitelikte olmasına karşın doğru hedefe ulaşmayı sağlayacak milli kuruluşlar da vardı. Bu kuruluş Trabzon Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyetinin Rize Şubesi idi.

Bu yararlı cemiyetin kuruluşunda aktif olarak yer alan Tuzcuoğlu Halit Ağa, Sakarya’ ya gönderilecek gönüllülerin toplanması, donatılması ve götürülmesinde de birinci derecede rol aldı. İzmit-Kandıra bölgesinde savaşan İpsiz Recep komutasındaki Rizeli gönüllülerin takviyesi ve düzenli orduya geçişte güçlü bir birlik olmaları gerekiyordu.

Rize’ den toplanan gönüllülerden bir grubun başında İzmit-Kandıra bölgesine giden Halit Ağa, 14 Mayıs 1921′ de kurulan 41. Alaya, İpsiz Recep Müfrezesi ile birlikte 3. Tabur olarak yer aldılar. 3.Tabur içinde bir birliğin komutanı olarak Sakarya savaşı ve Büyük Taarruza katılan Halit Ağanın, cesaret ve kahramanlıkları savaş sonrası dillerden düşmedi.

İpsiz Recep çetesinin Velâ (Veliköy) grubunda, özellikle amcamız Hacı Emrullah Alkan’ dan dinlediğimiz “Sakarya savaşı Hikâyelerinden Halit Ağa ile ilgili olanını burada gelecek nesillere aktarmak görevimizdir Sakarya savaşı sırasında Yunan ordusuna geceleri sürekli baskın düzenleniyordu. Bu baskınlar için genellikle “ gönüllü fedai grupları” seçilirdi. Ancak bu işi en iyi bilen ve yapan da “Karadeniz uşakları” idi.

İşte 22 gün ve 22 gece aralıksız devam eden bu meydan muharebesinde dinlenmede bulunan Tuzcuoğlu Halit Ağa grubu, yine dinlenmede olan bir Yunan birliğini basmak için gönüllü olurlar.Keşif kollarının bildirdiğine göre bulundukları noktaya 500-600 m. mesafedeki Yunan birliğini basmak için Rizeli gönüllüler silahlarını kontrol edip helâlleşirler.

Şimdi sözü bu baskına katılan arkadaşından dinleyen Hacı Emrullah Alkan’ a verelim.“ Çete Yunan’ ı bastı. El bombası olanlar el bombalarını attı, olmayanlar mavzerlerini konuşturdu. Yunan feleğini şaşırdı. Çok geçmeden başlayan karşı ateş üzerine çete çekilmeye başladı. Çeteden vurulanlar oldu.

Komutanları Tuzcuoğlu Halit Ağa idi. Yanındaki uşak vuruldi düşti. Halit Ağa onu orada bırakmadı. Çetenin kanunudur, arkadaşın vuruldi, ya alıp çıkaracaksın, çıkaramıyacak durumda isen vuracaksın. Gavura bırakmıyacaksun.

Yunan gavuri ele geçirdiği çeteye çok ağır işkence ederek öldürüyor. Kulağını kesiyor, gözünü çıkarıyor… Bırakmadı Halit Ağa Oni. Yaralı yürüyemeyecek durumda olduğu halde kendisini de tehlikeye atarak sırtlayıp kaçırdı. O arkadaş anlattı. Bırak beni git Halit Ağa, beni taşıyamazsın, Yunan geliyi, kendini kurtar dedi.

Ama bırakmadı.”Evet. Onlar arkadaşlarını cephede terketmedi. Sırtlayıp götürdü. Saaece arkadaşlarını mı? Hayır. Bizi, ülkeyi ve milleti de. Bağımsızlığa ve hürriyete kadar. Büyük Taarruza da katılan Halit Ağa zaferden sonra Rize’ ye döndü. 1936 yılında öldü. Mezarı Rize’ de aile kabristanlığındadır.