Rize Adı Nereden Gelmektedir?
1877 tarihinde yazdığı Trabzon Tarihi adlı eserinde Şakir Şevket,Rize’nin doğusunda bulunan derenin kenarında pirinç ekilmekte olduğundan,Rumca’da pirinç anlamına gelen İriziyos adı bu dereye verilip İl’e de bu ad konuldu ,diyor.4 Şakir Şevket’in görüşüne itiraz eden Fahrettin Kırzıoğlu,Rize adının ikiz adı olduğunu ileri sürerek şöyle diyor.
“Arşaklı 3.Tiridat’ın (287-330) Roma’dan getirdiği kâtibi Agathangelos, 286 yılı olaylarını anlatırken Erzincan’dan Erez diye bahseder. Yine aynı şekilde 324’te ölen Süryani Kalagh Zeno Daron Tarihi adlı eserinde Aziz Grigor’unhükümdarın izniyle eskiden yapılan putları kırmağa başladığı sırada Erez’dekileri de temizlediğini anlatır.
Rize adının da Erzincan’ın eski adında olduğu gibi,ikiz adı olarak Erıza/Erez olduğunu,baştaki E sesinin yutulmasıylaErıza/Rıza/Rize şekline dönüştüğünü belirtmektedir. Bölgemizde halk arasında daha bir nesil öncesine kadar Rize’den“İrize” şeklinde söz edilmekteydi. Yine yakın zamana kadar“nereden geliyorsun” denildiği zaman “İrize’ den geliyorum” denilirdi.
Bu da halkımızın bu söylenişi benimsediğini göstermektedir. 131 yılında Rize’de bulundukları tespit edilen Oğuzların Azgur boyu bu vadiye yerleşerek adını bu dereye verdiklerine göre burada ilk defa pirinç ekimini onlar yapmışlardır. Çünkü buraya geldikleri Gürcistan’ın Azgur bölgesinde de pirinç tarımı yapıyorlardı. Azgur’larm yaşadıkları diğer coğrafyalarda da bugün halen bu bitki yetiştirilmektedir.