Ön Asyada İlk Türk Boyları

1-Kimmerler

Orta Asya’da Türk nüfusunun büyük bir yoğunluk kazanması üzerine başlayan göç hareketleri,bazı bölgeleri baskı altına alarak, Avrupa Rusya’sı, Kuzey Çin ve Kuzey Hindistan’ı tazyik etmiştir.

Neticede bu nüfus fazlalığı yüzlerce yıl süren göçlerle Ön Asya ve Karadeniz kıyılarına akarak buraları,Türklerin ikinci anayurdu yapmıştır. Orta Asya’nın Batı ve Doğu Türkistan bölgelerinin verimli sahalarında ortaya konan medeniyetlerin cihan medeniyeti tarihinde önemli bir yeri vardır.

Türkmenistan’da Aşkabat Anav’da yapılan arkeolojik kazılarda M. Ö. 4500, bir diğer görüşe göre M.O 9000 yıllarına tarihlenen bir medeniyeti meydana çıkarmışlardır.

Kafkas sıradağları ile Karadeniz’in kuzeyine M.Ö. 2000’lerde Orta Asya’dan gelerek yerleşenler,atlı göçebe yaşayışlı, ölülerini eşya ve atları ile gömen, mezarın üzerinde kurgan denilen toprak yığınından tepecikler yapan, at eti yiyen, kısrak sütü içen Kimmerler yurt tutmuşlardı. M. Ö. 720’de Sakalar, Hazar Denizi kuzeyinden gelerek batıya doğru yöneldiklerinde, Karadeniz’in kuzeyinde bulunan ve Hazar Denizinden Tuna nehrine kadar uzanan geniş coğrafyada Kimmerler ile karşılaşmışlardır. İstilâ tehdidi karşısında kalan Kimmerler önce bir araya gelerek durumu görüştüler.

Kralları ve halkın bir kısmı yurtlarını savunmayı düşünürken, diğer bir kısmı da, Saka’larla savaşmaktansa yurtlarını terk etmeyi uygun görmüştür. Sonunda bu düşünce ayrılığından dolayı ikiye ayrılan halk, birbiriyle savaşmış ve geriye kalanlar da yurtlarını terk etmiştir.5 Kimmerler M.Ö.714 yılında yurtlarını bırakarak Kafkas geçitlerini aştılar.

Kür,Aras ve Çoruh boylarına yayıldılar. Buralardaki Urartulular, Kimmerler’in yaman okçu olan atlı savaşçılarına yenilerek, geri çekildiler. Bu yüzden bir Asur kaynağı,Urartu Kralı l.Rusa’nm M.Ö.713 yılında kuzeyde Gimmiray/Kimmerler ile savaşıp yenilince, kendi hançeri ile intihar ettiğini belirtir.

6 Kimmerlerin bu ilk göçleri, Hazarlar’ın Gürcistan ve komşularını esarete aldıkları ilk seferi diye anılır. Tevrat’ta Nuh peygamberin yeryüzündeki insanların, Tufandan sonra ilk ataları diye anılan Kimmerler, Asurlular’ı bunaltmışlar ve Urmiye Gölü doğusundan Adana’ya, Kızılırmak bölgesine göçerek hakim olmuşlardır.

Bugün Trabzon-Bayburt arasındaki Kemer Dağı, Sivas-Kayseri arasındaki Gemerek,Kars Arpaçay’ın solundaki Gümrü ile Çayeli-Pazar arasındaki Kemer Köyü gibi coğrafya adları Kimmerler’ den kalan hatıralardır.

2-Sakalar/İskitler

M.Ö. 8 Yüzyılda Orta Asya’dan çıkan Sakalar, M.Ö 7. Yüzyılın ilk çeyreği içerisinde hissedilir bir güç olacak şekilde Asur sınırına ulaşmışlardır. Kimmerler’in ardından Kafkasları doğudan dolaşarak, Hazar denizi kıyısını takiben Derbent-Demirkapı geçitleri üzerinden Azerbaycan’a, İran’a ve Ön Asya’ya girdiler.

Batıda ise Aşağı Tuna boylarıyla, Karpat’lara varıncaya kadar Doğu Avrupa’ya hakim olan Saka’lar, M.Ö.680 yılında itaat etmeyen son Kimmer’leri de kovalayarak Asur ülkesini tehdide başladılar. Asur kralı Asurhadon (M.Ö 680-669) Saka’lardan ülkesini korumak için kendi kızını Partatua ile evlendirerek hısımlık kurma yolunu seçmişti.

Partatua’nın oğlu Madova (M.Ö.654-626) çağında İran,Anadolu ve Suriye’de hakim olan Saka’lar, Filistin’i de işgal ederler. M.Ö.634 yılında Mısır firavunu 3.Psammetik’tende haraç alırlar. Bu Saka akını ancak hükümdarları Madova’nın bölgenin sıcağıyla hastalanması üzerine son bulur.7

M.Ö.626 da Madova’nın Med’lerce hile ile öldürülmesi üzerine Heredot’un andığı 28 yıl süren Asya’daki hakimiyet sona erdi. Fakat Hazar denizi ile Kızılırmak arasındaki sahada tutunan Sakaların M.Ö.609 yılından sonra Urartu ülkesinin hakimi olmuşlardır.

Doğu Karadeniz bölgesine Kimmerler’ den sonra İskitler gelmiş ve bunların bölgedeki hakimiyetleri 28 yıl kadar sürmüştür. İskitlerin hakimiyetine Medler son vermiştir.

Medler M.Ö. 606 yılında Doğu Karadeniz bölgesini ellerine geçirmiştir.M.Ö.547 yılında bölge Persler’in hakimiyetine geçmiş ve bu hakimiyet Makedonya Kralı İskender’in M.Ö 334 yılındaki doğu seferine kadar devam etmiştir. M.Ö 312-280 tarihleri arasında bölge İskender’in komutanları idaresinde kalmıştır.İskifler iktisaden gelişmiş olmaları ve savaş sanatını iyi bilmeleri nedeniyle Rusya’nın güneyinde yaşayan halkların kültürleri üzerinde derin izler bırakmışlardır.