17 Yüzyılda Rize

Trabzon eyaletine bağlı bir sancaktır 41.45 kişiye yeni tımarlar verilmiştir. Bu yüzyıl kayıtlarında gördüğümüz yeni köy isimleri ise Varot (Köşklü),Sahur(Düzköy),Ğutos (Pekmezli)dur. Rize ile bağlantılı siyasal olaylar ise şöyledir.

a)Kartli Kralı l.Simon’un Tevkifi: 2 Aralık 1600 :

Gürcistan’da Türkiye’ye tâbi küçük krallıklardan biri olan Kartli krallığının hükümdarı 1 .Simon ,Gori kalesini Türklerden geri almak isteyince üzerine Cafer Paşa ile Gence Beylerbeyi Ali Paşa gönderilir. Simon yenilince tutuklanarak İstanbul’a sevkedilir. Türkçe Rubaileri de bulunan Simon Türk kültürüne vakıf bir insandı.

b)Celâli Ayaklanmaları:

Daha önce isyan eden Abdülhalim beye Amasya Sancakbeyliği verilir. Tekrar ayaklanınca Kayseri yakınlarında yenilir. Ancak Canik dağlarına kaçar,yakalanarak idam edilir.

c)Karadeniz’de Apkaz ve Çerkez’lerin Haçapa denilen büyük kayıklarla gelerek 1622’de Mapavri’yi yağmaladıklarını görüyoruz.

Halkın çoğunun tutsak edildiği bu olay üzerine,Osmanlı devletinin Karadeniz donanması üzerlerine gönderildi.

Recep Paşa komutasındaki donanma korsanlardan 18 kayık ve 500 esir aldı. Çayeli’ne denizden yapılan bu saldırılar karşısında kıyı duvarları ile birlikte Zeleki kalesi de bu amaçla yapılmıştır.

Trabzon Valisi Rize’li Ömer paşa (1610)4″ Menkisle denilen ve beş kişi tarafından kullanılan hücum kayıkları yaptırdı. 1620’de Trabzon’u vurmak için gelen Don Kazakları üzerine gönderilen bu hücum kayıkları başarılı olmuşlardır. Don Kazakları 1621’de Rize’yi de vurarak büyük zarar verdiler. Devlet bu zararın tazmini için vergiyi %50 indirdi.

d)Gönye kalesi Kazaklar tarafından baskına uğradı. Ancak bu kale tekrar geri alındı. Ülkede asayişsizlik ve eşkıyalık baş gösterdi Yer yer ayaklanmalar oldu. Celâliler adıyla anılan bu eşkıyalar arasında Kura-i Seb’a halkından Çepni Ali meşhurdu.

Öztuna Yılmaz-Türkiye Tarihi C.12,sh.22 42-Rizcli Ömer Paşa: 1610-1629 tarihleri arasında Trabzon Valiliği yaptı. Daha önce Canik ( Samsun ) beyi idi.