16.Yüzyılda Rize Kazasında İdari Durum

16. Yüzyılda Rize’nin idari durumuna geçmeden önce bağlı olduğu Trabzon sancağının idari yapısına ait bilgileri M. Hanefi Bostan’ ın “15-16. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadi Hayat” adlı eserinden alıyoruz.

Trabzon sancağının fetihten 1520 yılına kadar idari yönden bir yere bağlı olup olmadığı konusunda kesin bir yargıya varılmasını zorlaştırmaktadır.

Ancak idari yönden bağımsız bir ” uç sancağı” olarak teşkilatlandırılan Trabzon askeri ve siyasi tedbirler gereği zaman zaman farklı ünitelere dahil edilmiştir. Buna göre;

• 1-1461-1514 Rum Eyaletine
• 2-23 Ekim 1514 Erzincan-Bayburd Vilâyetine
• 3-24 Ocak 1517 Bayburd-Trabzon-Erzincan Beylerbeyliğine
• 4-1517 Anadolu Vilâyetine
• 5-1518 Diyarbakır beylerbeyliğine bağlı olduğu konusunda bazı arşiv bilgileri var.
• 6-1520 Vilâyet-i Rum-i Hadis 7-1535-1580 Erzurum Vilâyeti
• 8-1580-1581 Batum sancağı ile birleştirilerek eyalet haline getirildi. 30 Aralık 1581 Batum sancağına bağlandı

1520’lerde Rize şehri Trabzon Sancak beyliğine bağlı bir kaza idi. Rize Seraskeri Mustafa oğlu Veysi,Rize kalesi dizdarı ise Ilyas oğlu Mehmet Ağadır. Şimdiki ziraat bahçesinin bulunduğu tepedeki Eski Kale’nin Kethüdası Karagöz idi. Bunun yanmasında Piri Çelebi ve Eminettin mahalleleri uzanıyordu.

Şimdi ki Taşlıdere (Askoroz/Azgur-os) nin doğu tarafında ki Kurtuluş ve Hamidiye mahallelerinin olduğu bölgenin ismi Mirakaloz’ dur. Bu köydeki bazı aileler Askoroz köprüsünün bakım ve onarımı ile görevli olup vergiden muaf idiler. Nefs-i Rize diye tabir edilen eski Rize’de ilk Müslüman hanelerin bulunduğu yer şimdiki Rize kalesi çevresi idi. İlk cami de burada inşa edildi.