16.Yüzyılda Atina Kazasında Nüfus Durumu

15 ve 16. yüzyıl arşiv kayıtlarında Atina kazasının merkezinin neresi olduğu ve nüfusunun ne kadar olduğu hususunda bilgi bulunmamaktadır.

1515 yılındaAtina kazasına 33 köy ve 1 hisseli köyle birlikte toplam 34 köy bağlıydı. 33 köyün içinden 7 köy 2 defa ayrı birer köy olarak kaydedilmiştir. 34 köyün toplam 29 hissesi vardı.

Meşobelaha adlı köy 7 mahalleden meydana geliyordu.

1-1515-1554 Yılları Arasında Atina Kazasının Toplam Nüfusu

1515 yılında 17.449 kişilik Hıristiyan nüfusun % 81.38′ ini haneler, % 3.66 sim dullar, % 13.86 sim baştineler ve % 1.08′ ini bekârlar teşkil ediyordu. Hıristiyan nüfus içinde müsellemler 807 kişilik nüfusla % 4.62′ lik bir orana sahipti.

2303 kişiden ibaret Müslümanların % 98.56′ sı hane ve % 1.43’ü de bekârlardı. Müslüman nüfusun % 96.56′ sı hane ve % 1.43′ ü de bekârlardı. Müslüman nüfusun % 96.52′ sini yeni Müslümanlar oluşturuyordu. 1520 yılında Atina kazasına bağlı 30 köy bulunuyordu. Gere karyesine ait 1 hisse ve Meşobelaha karyesine ait 7 mahalle vardı.

1520 yılında 17.505 kişiden oluşan Hıristiyan toplumun % 81.26′ sı hane, % 1.18′ i bekâr, % 4.18′ i dul ve % 14.16′ tısı baştine idi. Müsellemler, Hıristiyan nüfus içinde 783 kişilik bir sayıyla % 4.47′ lik bir orana ulaştılar.2332 kişilik nüfustan oluşan Müslüman toplumun % 98.41′ i hane ve % 1.58 bekârdı.

Müsellemler 15 kişilik nüfuslarıyla Müslüman toplumun % 0.64′ ünü teşkil ediyorlardı. Müslüman nüfusun2312′ si, yani toplam nüfusun % 99.14’ü yeni Müslüman olanlardan meydana gelmekteydi. 1554 yılında Atina kazasında 3 hisseli köyle birlikte toplam 36 köy mevcuttu. 5 köy aynı isimle ikişer defa ayrı ayrı köyler olarak kaydedilmiştir.

Köylere ait 27 hisse ve Meşobelaha köyüne at 8 mahalle vardı. 8465 kişiden meydana gelen müslüman toplumun % 95.51′ ini haneler ve % 4.48′ i de bekârlardan ibaretti.Müsellemler müslüman nüfus içinde 295 kişilik sayıları ile % 3.48′ lik bir oran teşkil ediyorlardı. 8304 kişiden oluşan hıristiyan toplumun % 42.69 ‘unu haneler, % 1.01′ ini bekârlar, % 0.06′ sını zeminler ve % 56.23′ ünü de baştineler meydana getiriyordu.Müsellemler 118 kişilik nüfuslarıyla hıristiyan nüfus içinde % 1.42’ lik bir orana sahipti.

2-1515- 1554 Yılları Arasında Atina Kazasının Kale, Merkez, Köy ve Mezra Sayısı ve Tahmini Nüfusu

3-1530 Tarihinde Atina Kazasında Bazı Köy veMahallelerin Nüfus yapısı 

a) Genel Toplam__

b) Bazı yerleşim birimlerinde nüfusun dağılışı

1486-1554 yılları arasındaki 68 yıllık dönemde müslüman nüfus 298 kişiden 8465′ e yükselerek % 2740.60 oranında artmıştır. Aynı tarihler arasında hıristiyan nüfus 11.773′ ten 8304′ e düşerek % 41.77 oranında azalmıştır. Müslüman nüfusun yıllık büyüme oranı % 40.30 iken, hıristiyan nüfusun yıllık azalma oranı % 0.61 dolayında gerçekleşmiştir. 1520’de kaza nüfusu 19.887 kişiye yükselmiştir. 1515-1520 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde kaza nüfusu % 0.43 oranında artış göstermiştir.

Kaza nüfusu; 1554 yılında 16.769 kişiden ibaretti. 1520-1554 tarihleri arasındaki 34 yıllık sürede kaza nüfusu % 18.29 oranında azalmıştır. Kazanın yıllık nüfus düşüşü % 0.53′ tür.

1486-1554 yılları arasındaki 68 yıllık dönemde Atina kazasının nüfusu 12.071′ den 16.769′ a yükselerek % 38.91 oranında artmıştır. Nüfusun yıllık büyüme hızı % 0.57′ dir. Müslüman ve hıristiyan nüfustaki bu büyük değişiklikler sancak içi ve sancak dışı göçlerin yoğun olduğunu göstermektedir.

4- 1515-1554 Yılları Arasında Atina Kazasının Ayrıntılı Nüfusu

5-16.Yüzyıl Sonlarında Atina Kazasında Nüfusun Genel Durumu

1-30’u karye, diğerleri mahalle ve küçük yerleşimler olmak üzere toplam 75 yerleşim birimi vardı. Halkın hepsi Müslüman’dı. Atina kazası karyeleri arasında yer alan Gere karyesi buradan çıkarılarak 123 haneli Başköy (Amed) eklenmiştir. Türkçe bir isimle kurulan halkının Türkçe konuştuğu bu karyenin hemen yanı başında ki Yücehisar köyünün de aynı durumda olduğu görülmektedir. Bu iki karyenin halkının Amed (Diyarbakır)’den gelip yerleşen Akkoyunlu Türkmenleri olduğuna şüphe yoktur.

Eski adı Amed/Amid olan Diyarbakır, Akkoyunlu Türkmenlerinin ilk başşehri idi.