16.Yüzyılda Atina Kazasında Nüfus Durumu

25.11.2018
715
16.Yüzyılda Atina Kazasında Nüfus Durumu

15 ve 16. yüzyıl arşiv kayıtlarında Atina kazasının merkezinin neresi olduğu ve nüfusunun ne kadar olduğu hususunda bilgi bulunmamaktadır.

1515 yılındaAtina kazasına 33 köy ve 1 hisseli köyle birlikte toplam 34 köy bağlıydı. 33 köyün içinden 7 köy 2 defa ayrı birer köy olarak kaydedilmiştir. 34 köyün toplam 29 hissesi vardı.

Meşobelaha adlı köy 7 mahalleden meydana geliyordu.

1-1515-1554 Yılları Arasında Atina Kazasının Toplam Nüfusu

Yıllar Dini Gruplar Hane Dul Bekâr
1515 Müslüman 454 33
Hıristiyan 3.324 160 189
Toplam Nüfus 3.778 160 222
1520 Müslüman 459 37
Hıristiyan 3.341 148 208
Toplam Nüfus 3.800 148 245
1554 Müslüman 1.617 380
Hıristiyan 1.644 84
Toplam Nüfus 3.261 464

1515 yılında 17.449 kişilik Hıristiyan nüfusun % 81.38′ ini haneler, % 3.66 sim dullar, % 13.86 sim baştineler ve % 1.08′ ini bekârlar teşkil ediyordu. Hıristiyan nüfus içinde müsellemler 807 kişilik nüfusla % 4.62′ lik bir orana sahipti.

2303 kişiden ibaret Müslümanların % 98.56′ sı hane ve % 1.43’ü de bekârlardı. Müslüman nüfusun % 96.56′ sı hane ve % 1.43′ ü de bekârlardı. Müslüman nüfusun % 96.52′ sini yeni Müslümanlar oluşturuyordu. 1520 yılında Atina kazasına bağlı 30 köy bulunuyordu. Gere karyesine ait 1 hisse ve Meşobelaha karyesine ait 7 mahalle vardı.

1520 yılında 17.505 kişiden oluşan Hıristiyan toplumun % 81.26′ sı hane, % 1.18′ i bekâr, % 4.18′ i dul ve % 14.16′ tısı baştine idi. Müsellemler, Hıristiyan nüfus içinde 783 kişilik bir sayıyla % 4.47′ lik bir orana ulaştılar.2332 kişilik nüfustan oluşan Müslüman toplumun % 98.41′ i hane ve % 1.58 bekârdı.

Müsellemler 15 kişilik nüfuslarıyla Müslüman toplumun % 0.64′ ünü teşkil ediyorlardı. Müslüman nüfusun2312′ si, yani toplam nüfusun % 99.14’ü yeni Müslüman olanlardan meydana gelmekteydi. 1554 yılında Atina kazasında 3 hisseli köyle birlikte toplam 36 köy mevcuttu. 5 köy aynı isimle ikişer defa ayrı ayrı köyler olarak kaydedilmiştir.

Köylere ait 27 hisse ve Meşobelaha köyüne at 8 mahalle vardı. 8465 kişiden meydana gelen müslüman toplumun % 95.51′ ini haneler ve % 4.48′ i de bekârlardan ibaretti.Müsellemler müslüman nüfus içinde 295 kişilik sayıları ile % 3.48′ lik bir oran teşkil ediyorlardı. 8304 kişiden oluşan hıristiyan toplumun % 42.69 ‘unu haneler, % 1.01′ ini bekârlar, % 0.06′ sını zeminler ve % 56.23′ ünü de baştineler meydana getiriyordu.Müsellemler 118 kişilik nüfuslarıyla hıristiyan nüfus içinde % 1.42’ lik bir orana sahipti.

2-1515- 1554 Yılları Arasında Atina Kazasının Kale, Merkez, Köy ve Mezra Sayısı ve Tahmini Nüfusu

Yıllar 1515 1520 1554
Kale Savısı
Merkez Savısı
Köy Sayısı 34 30 36
Dini Gruplar Müsl. Hırist. Müsl. Hıris. Müsl. Hıris.
Dini Grupların Nüfusu 2.303 17.449 2.332 17.505 8.465 8.304
Dini Grupların Nüfus Artış ve Düşüş Oranı % 672.81 % 48.21 0.’/()

1.25

00

0.32

% 262.99 – -‘o110.80
Toplam Nüfus 19.752 19.837 16.769
Toplam Nüfusta Artış ve Düşüş Oranı % 63.63 %0.43 -% 18.29
Dini Gurupların Toplam Nüfus İçindeki Oranı % 1 1.65 % 88.34 % 11.75 % 88.24 % 50.48 % 49.51

3-1530 Tarihinde Atina Kazasında Bazı Köy veMahallelerin Nüfus yapısı 

a) Genel Toplam__

Toplam Karye Sayısı Hıristiyan Hane Müslüman Bastine Hane Yem Müslüman Hane Eski Müslüman Hane
30 3096 2 468 1 14

b) Bazı yerleşim birimlerinde nüfusun dağılışı

Yerler Hıristiyan Hane Yeni Müslüman Hane Eski Müslüman Hane Müsellem Hane Bastine Hane
Gere Işıklı 226 18 1 5 24
Anaraş Darılı-Aktepe 297 108 65
Dutha ‘Tunca 54 6 8
Ziğam Aş. Yuk.Durak 48 7 1 1
Carcevat Akmescit 9 12 4
Tavalvat Tütüncüler 138 49 8
Kostanivat Dernek 81 6 1 34
Manıakivat / Irmakköv 52 13 10
Venek ‘Örnekköy 261 9

1486-1554 yılları arasındaki 68 yıllık dönemde müslüman nüfus 298 kişiden 8465′ e yükselerek % 2740.60 oranında artmıştır. Aynı tarihler arasında hıristiyan nüfus 11.773′ ten 8304′ e düşerek % 41.77 oranında azalmıştır. Müslüman nüfusun yıllık büyüme oranı % 40.30 iken, hıristiyan nüfusun yıllık azalma oranı % 0.61 dolayında gerçekleşmiştir. 1520’de kaza nüfusu 19.887 kişiye yükselmiştir. 1515-1520 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde kaza nüfusu % 0.43 oranında artış göstermiştir.

Kaza nüfusu; 1554 yılında 16.769 kişiden ibaretti. 1520-1554 tarihleri arasındaki 34 yıllık sürede kaza nüfusu % 18.29 oranında azalmıştır. Kazanın yıllık nüfus düşüşü % 0.53′ tür.

1486-1554 yılları arasındaki 68 yıllık dönemde Atina kazasının nüfusu 12.071′ den 16.769′ a yükselerek % 38.91 oranında artmıştır. Nüfusun yıllık büyüme hızı % 0.57′ dir. Müslüman ve hıristiyan nüfustaki bu büyük değişiklikler sancak içi ve sancak dışı göçlerin yoğun olduğunu göstermektedir.

4- 1515-1554 Yılları Arasında Atina Kazasının Ayrıntılı Nüfusu

Yıllar 1515 1520 1554
Müsl. Hıris. Müsl. Hıris. Müsl. Hıris.
Hane 2.686 2 2.702 1.559 686
Dul 158 140
Bekâr 182 202 375 81
Baştine 480 490 934
Zemin 1
Yeni Müslüman Hane 437 454
Yeni Müslüman Bekâr 33 37
Müsellem Hane 16 154 2 143 58 23
Müsellem Dul 2 8
Müsellem Bekâr 7 6 5 3
Müsellem Baştine 4 6
MüsellemYeni Müslüman

Hane

1 1

5-16.Yüzyıl Sonlarında Atina Kazasında Nüfusun Genel Durumu

1-30’u karye, diğerleri mahalle ve küçük yerleşimler olmak üzere toplam 75 yerleşim birimi vardı. Halkın hepsi Müslüman’dı. Atina kazası karyeleri arasında yer alan Gere karyesi buradan çıkarılarak 123 haneli Başköy (Amed) eklenmiştir. Türkçe bir isimle kurulan halkının Türkçe konuştuğu bu karyenin hemen yanı başında ki Yücehisar köyünün de aynı durumda olduğu görülmektedir. Bu iki karyenin halkının Amed (Diyarbakır)’den gelip yerleşen Akkoyunlu Türkmenleri olduğuna şüphe yoktur.

Eski adı Amed/Amid olan Diyarbakır, Akkoyunlu Türkmenlerinin ilk başşehri idi.

 

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.