Rize’de Dua ve Tedavi Yolları

Bu Makalemizde belirtilen hususlar eskiden Rize’de olan dua ve tedavi yöntemleridir. Dinen Bir hükmünün olup olmadığı araştırılmalıdır. Bu bilgiler sadece ilimizde eskiden olan dua ve tedavi yollarıdır.

1- İpliği yedi kat yapıp bir düğüm atarken üç Kulhuvellahu okunur, bu işlem yedi düğüme kadar tekrarlanır. İnanılarak yapılırsa romatizmal hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir.

2- Denizde zifona görüldüğü zaman bu olaya karşı “izülzilleti” duası okunur ve bir biçakla ona karşı hareketler yapılır. Böyle yapılınca zifonanm dağılıp yok olduğuna inanılır.Zifona şöyle tarif edilmektedir. Gökten hortum şeklinde iner, denizi kaynatır, rüzgarla beraber fırtına başlar. Denizde balık, kurbağa ve eğer bu-labilirse küçük tekneleri çektiği görülür.

3- Üzerinde korku olan kişinin giyeceği okunup, üflenir ve o kişiye giydirilir; okunmuş giysinin üç gün üzerinden çıkarılmaması gerekmektedir.

4- Altını ıslatan çocuklar, çocuğu olmayan kişiler, korku sonucu ürkmeler, uykusuzluk çekenler, yaramaz çocuklar, baş ağnsı çekenler, gözü kayan çocuklar, kekemeler, sıkıntı çekenler, evlilikte bağlı olanlar, ellerinde ve ayaklarında kocası olanlar, hocalara okunup şifa ararlar.

5- Göze hal geldimi duası:

Elistane, kepistane, tora, fora, tepistane, sundukhane, haknedurusu, kokuç.

6- Diş ağrılarına iyi gelecek dua:

Hurma, hurma, olturma, aelenis, alpetenis; andiso, çoçoyismiyesun, ek-lediskola, pisgeriki, cidesun, hurma hurma hurma dalı, ele hurmadalı çorhuralı, sile supura dalı.

7- Boğaz ağrısı okuması: (Prof. Ahmet CAFEROĞLU’nun derlemelerinden: Kuzey doğu illerimiz ağızlarından toplamalar.)

• Ele hurma
• Çivit yani
• Mizakoli
• Atici katiçi Filingur flingur İçi çami

8- Lohusalann göğsünde biriken süt (yılancık), okunarak tedavi edilir.

9- Bekar kişi ilk defa yemek yediği evden bir dilim ekmek çalarak eve gelir. (Sofradan ekmeği çalarken ev sahibine yakalanması gerekir.) Bu bekar kişi yatmadan önce iki rekaat namaz kılar ve aldığı ekmeğin yansını yer ve yansını yastığın altına koyar ve hiç konuşmadan yatağına yatar. Böyle yapanın gece rüyasında evleneceği kişiyi göreceğine inanılır.

10- Altın, para gibi değerli bir şeyi çalman kişi, fasulye okutur. Eğer hırsız çaldığı eşyayı geri vermezse, okunan fasulye şişene kadar, hırsızın da fasulyeler gibi şişip patlayacağına inanılır.

11- Yürüyemiyen çocuğun tedavisi : Çocuğun annesi yürüyemiyen çocuğunu, bir de anne siftahı olan birini (Annesinin ilk çocuğu olan biri) yanma alıp, cuma ezanı okunan bir yere gelir.

Hoca ezanı okumaya başlayınca anne siftahı olan kişi euzu besmele çekerek çocuğu yukanya atar ve der ki ” Efendi minareye, Allah derman eyleye, bir daha cumaya kadar benim oğlum yürüye” bu sözler ezan bitene kadar devam eder ve çocuğun bir dahaki cumaya kadar yürüyeceğine inanılır.

12- Karın ağrısı duası : Kamım kamım, içine yılan yavrusu, aldım eğri tahrayı, gittim eğri meşeye, ettum eğri sepeti, eğri sepet su tutmaz, fat-manm kamı ağırmaz, karnı ağırmaz, uğruç uğruç.

13- Yılan bağlama duası :Bu dua okununca yılan hareket edemez.

Yılan yılan afiye, yılan gider kafiye, kerpetilen kel dişi, bağladım yılan dışı,

14- Göz değmesi okuması : Elemtere Fiş, Fiş, Koltuk altı sokulmuş. Her kim göz etmişse gözüne bir şiş.

15- Koça veya kopça okuması : Ele ve ayaklara çıkan Siğillere yöresine göre koça veya kopça denir ve bu siğiller manevi tedavi ile giderilir.

Birinci Şekil Koço Okuması

Kurşun kalem kalınlığında bir odun çubuğunun ucu ateşte yakılır, kor haline getirilir. Sonra bu çubuk sağ el ile tutularak okunacak koçalann üzerinde getirilir. Sonra bu çubuk sol el ile tutularak okunacak koçalann üzerinde gezdirilir ve küçük daireler çizilerek aşağıdaki dua okunur:

“İlidi düğün etti, liçidiyi çağırmadı, liçidi de dediki beni niçin çağırmadın”. Bende seni tutar okurum üç gün üç gece içinde kör ederim, harap ederim.” Bu işlem sabah erken saatlerde yapılır. Beş on gün sonra kocalar kendiliğinden kayıp olur.

İkinci Şekik Koço Okuması

Ay eskisi zamanında kırkbir fasulye alıp, her birine besmele çekerek ih-las süresini okuyacaksın fasulyeleri ikiye ayırıp üfleyeceksin ve sonra fasulyeleri kopça olan yerlerine sürerek şöyle niyet edeceksin.

“Yarabbi bu fasulyeler çürüyene kadar bu kopçalarda öyle çürüsün” sonra fasulyeleri ayak basmayan bir yere gömeceksin. Eğer kopçalar belirli bir müddet sonra yok olmasa bu ilaç ay eskisinde yeniden yapılır.

Üçüncü Şekil Koço Okuması

Ay eskisi zamanında avuç içinde bir miktar iri tuz alacaksın Ayrı ayn her birine besmele çekerek kırkbirkere ihlas süresini okuyacaksın. Okumuş tuzlan kopçalarına sürerken şöyle niyet edeceksin : ” Bu tuz eriyene kadar kopçalar da eriyip gitsin” tuzu bahçeye bir yere atar veya gömersin. Tuz eriyene kadar kopçalarda eriyip giderler.

Dördüncü Şekil Koço Okuması

Bunun için yapraklan menekşe rengine benzeyen 20-40 cm boyunda gövdesinden süt çıkan bir ot kullanılır. Bu otun sütünü kocalara sürmeden önce kocaların üzeri iğne ile açılır. Sonra bu otun gövdesine iğne ile batınlır çıkan sıvı kocalara sürülür. Tedaviye üç dört gün veya kocalar kayboluncaya kadar devam edilir. Tedavi esnasında herhangi bir dua okunmaz.

Heleke Camisi

Başka yerlerde olduğu gibi yöremiz insanlan da dertlerine derman arar ve bunun için çeşitli çarelere baş vururlar. Bu çareler maddi ve manevi olarak ikiye ayrılmaktadır.

Bunlardan manevi olanları türbeler ve yatırlardır. Maddi olanlan ise kaplıca ve ılıcalardır.

Rize türbeler, tekkeler ve yatırlar yönünden zengin değildir. Bu yüzden manevi şifa oranan bu çeşit yerler azdır. Merkez ilçede yalnız “Heleke” camisinden bahsedebiliriz. Heleke camisi Muradiye köyünde dere içinde bulunmaktadır. Eskiden ahşap olan bu cami yıkılıp yerine modern bir camii yapılmıştır. Üçyüzyıllık bir cami olduğunu söylemek mümkündür.

Bu cami hakkındaki halkın bilgisi net değildir. Rivayetler muhteliftir.

Bir rivayete göre bu camiyi yapan usta ermiş bir kişi idi. Yağan yağmuru durdurdu. Mezarı da bu caminin kapısında imiş. Başka bir rivayete göre ise cami çevresinde şehit mezarları bulunmakta imiş. Yine başka bir rivayete göre ruhlar tarafından sahipli imiş. Geceleri ruhlar cami içinde dolaşıp namaz kılarlarmış. (Caminin ahşap ve rüzgarlara açık bir yerde olduğu düşünülürse gecenin sessizliğinde korkulu sesler çıkarabileceğini kabullenmek kolaylaşır.)

Cami Perşembe günleri ziyaret edilir. Bayılmalara, göz kaymalarına, göz değmesine, çocuğu olmayanlara şifa verdiğine inanılır. Üç perşembe üst üste ziyaret etmek iyiymiş. Camiyi ziyaret edenler camiye girerken niyet tutarlar, toplu olarak namaz kılınır. Sonra şikayeti olanlar hocaların önüne halka olup oturur. Hocalar sırayla dua okuyup oturmakta olan kalabalığa doğru üfler. Dua ile birlikte ziyaret tamamlanır. İsteyenler yardım kutusuna para atar.