Rize Fındıklı

I. Dünya Savaşı Fındıklı’nın İşgali ve Kurtuluşu

I. Dünya savaşında Ruslara karşı açılan Doğu Cephesindeki yenilgi Rus Ordularının Fındıklı’ya kadar ulaşmasına neden oldu.Arhavi deki direnişi kıran Rus Ordusu Muhtemelen şubat 1916 da Fındıklı Rus ordusu işgaline girmişti.

Yöre insanı büyük ölçüde muhacirlik adı verilen göç hareketine katıldı.Fındıklı ve Karadeniz sahilini 3. Orduya bağlı 53. alay müdafaa ediyordu.Ordu kumandanı Haci Hamdi Paşa idi.53.alay kumandanı ise Yarbay Ali Rıza bey idi.Fındıklı müdafaa hattı iken merkez komutanlığı binası olarak Tahiroğlu Hafız?ın evi kullanılıyordu.Merkez kumandanlığında teğmen rütbesinde Kadıoğlu Salim Efendi görev yapmaktaydı.

Fındıklı’daki büyük direnişe rağmen şubat 1916 da Fındıklı Rus işgali altına girmiş oldu.Fındıklı’nın müdaffaasında görev alan yedek subaylardan Mustafa Şahinler,Salim Kadıoğlu ve Rifat Kalpak büyük yararlıklar gösterdiler. Salim Kadıoğlu’ndan Hamdi YAZICI’nın naklettiği bilgilere göre.

Düşman büyük bir kuvvetle 1916 şubat ayının bir gecesinde Türk kuvvetlerini kuşatma hareketine geçti.Kuşatma haberi sabaha yakın bir saatte birliklerimize ulaştı. Onadi ve Kamaşane ile Hara bayırındaki birliklerimizi yok etmek istiyorlardı.

Bu sırada bir Rus torpidosu Mekiskir de demirlemiş ve mütemadiyen buraları bombalıyordu.Giderek daralan düşman çemberi birliklerimiz arasındaki haberleşmeyi de kesti.Kurtuluşu geri çekilmekte bulan subaylarımız bu emri birliklerine ulaştıramıyorlardı.kamaşane deki birliklere geri çekilme emrini ulaştırmak isteyen er ve çavuş şehit edildi.

Karargahta bulunan genç teğmen Salim efendi bu görevi gönüllü olarak üstlendi.Kamaşane ye geri çekilme emrini ulaştırarak buradaki birliklerimizin imha olmasını önledi.Geri çekilen birliklerimiz küçük bir kuvveti burada bırakarak kurtuldular. Burada kalanlardan İstanbullu Doktor Teğmen ve arkadaşlarının tamamı şehit oldu.

Fındıklı’yı geçen Rus’lar 5 mart 1916 da Pazar’ı 9 Mart 1916 da da Rize yi işgal ettiler.İlerleyişlerine devam eden Ruslar 18 Nisan 1916 da Trabzon’a girdiler. Rusya nda başlayan Bolşevik ihtilali Rus ordusunun bölgemizden çekilmesi karaındaki en önemli etken olmuştur. Yaklaşık iki yıl boyunca Rus işgali altında kalan Fındıklı 11 Mart 1918 yılında Rus işgalinden kurtularak tekrar hürriyetine kavuşmuş oldu. İşgal yıllarında “saltat” diye adlandırılan Rus askerleri Fındıklı da “Naçalık” adı verilen mülki idare birimi kurdular.İşgal bölgelerinde geçerli olan ?manat? adlı paralarını da buralarda kullanmak üzere bastılar.

Viçenin İlçe Oluşu

1.6.1933 tarihinde Artvin vilayeti Çoruh adı ile Rize iline bağlanmıştır.Üç yıl Rize ye bağlı olan Arvin ?Çoruh 1936 da Rize ?den ayrılmıştır.Artvin ayrılırken Rize ye bağlı olarak sadece Pazar ilçesi kalmıştır.Viçe “Fındıklı” o tarihlerde bucak durumunda olduğu için Çoruh-Arvin iline bağlı bir ilçe olan Hopa’nın bir bucağı durumunda Arvin’e bağlı idi.

Bu yüzden bu tarihlerde doğan Fındıklı’lıların nüfus kağıtlarında Vilayeti Çoruh,Kazası Hopa Nahiyesi-bucağı Viçe yazılıdır. 11 Haziran 1947 tarihinde çıkarılan 5071 sayılı yasa ile Viçe bucak olmaktan çıkarılıp İlçe haline geldi. 27 Kasım 1953 yılında çıkan 6190 sayılı kanun ile Artvin ilinden alınıp Rize iline bağlandı.Fındıklı nın ilçe olmasında mareşal Fevzi Çakmak tarafından ilçeye yapılan bir ziyaretin etkili olduğu anlatılmaktadır.

Fındıklı ilçesi Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında Trabzon’un fethinden sonra Osmanlı egemenliği altına girmiştir. Önceden bölgede Tiranlılar, Makedonyalılar ve Bizanslılar yaşamıştır. 1886 yılına kadar “KARYE” (Köy ile Nahiye arasında idari birim) olan Fındıklının eski adı VİÇE’dir. Kaynaklara göre Viçe 1887 yılında Hopa ilçesine bağlı bir nahiye oldu.

15 Şubat 1916 tarihinde Rus işgaline uğrayan Viçe 11 Mart 1918 tarihinde işgalden kurtulmuştur. Viçe 11 Haziran 1947 tarihinde Fındıklı adıyla Çoruh (Artvin) iline bağlı bir ilçe olmuş ve 1948 yılında belediye teşkilatı kurulmuştur. Fındıklı 27 Kasım 1953 yılında Artvin ilinden ayrılıp Rize iline bağlanmıştır.

Yüzölçümü 409 Km2 olan ilçenin doğusunda Arhavi, batısında Ardeşen, Güneyinde Yusufeli ilçeleri ve kuzeyinde ise Karadeniz ile çevrili olup, 13 Km. kıyı şeridi vardır. Kıyıda çok az olan düzlük alanlar kaçkarlara doğru, tepeler ve dağlar şeklinde yükselir. Vadiler arasında yer yer düzlükler mevcuttur. İlçe topraklarını Sümer, Arılı ve Çağlayan derelerinin etrafındaki vadiler oluşturur. Bu dereler boyunca otlaklar ve yaylalara rastlanır. Kaçkar eteklerine doğru yükseldikçe daimi kar sınırları ile karşılaşılır.

Tipik Karadeniz arazi yapısı ve iklimine sahip olan ilçemizde yılın 6 ayı kapalı, 4 ayı çok bulutlu, 1,5 ayı bulutlu, 19 gün açık hava bulunmakta ve 365 günün yarısı yağışlı geçmektedir. Yıllık yağış miktarı 2500 mm. den 3000 mm. ye çıkmakta olup, en yüksek nem oranı % 95, en düşük nem oranı % 40 cıvarıdır. En yüksek sıcaklık 30 Co , en düşüğü ise –4 Co cıvarındadır.

İlçemizde 22 köy bulunmaktadır. Merkez Belediyesinin 8 mahallesi vardır.

Fındıklı Ekonomik Durum

Yöre halkının bölge şartlarına göre geçim kaynağı, başta çay ve fındık olmak üzere kısmen narenciye, meyvecilik, su ürünleri, arıcılık ve hayvancılıktır.

İlçemiz mülki sınırları içerisinde Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlı Fındıklı Çay Fabrikası ve bu fabrikaya ilaveten özel sektör bünyesinde Dosan,Doğuçay ve Ofçay fabrikaları faaliyetle- rini sürdürmektedir.

İlçemizde yaklaşık 2500 çiftçi ailesi tarımsal gelir ekonomik refahı sağlamada yeterli olmadığından çalışır nüfusun büyük bir çoğunluğu işçi, memur ve esnaf gibi tarım dışı alanlarda çalışmaktadır. İlçemizde tarımsal faaliyetlerden yılda yaklaşık 32 bin ton yaş çay, 750 ton kuru kabuklu fındık, 1350 ton süt, 60 ton et, 200.000 adet yumurta, 10 ton bal ve kıyı balıkçılığında yaklaşık 40 ton çeşitli cins balık avlanmaktadır.

Yapılan değerlendirme ve hesaplamalara göre ilçemizin gayrisafi yıllık tarımsal geliri aile başına ortalama 1.500.000.000. liradır. İlçemizde çoğunluğu Jersey melezi 1500 baş sığır, 700 baş yerli sığır, 1600 küçükbaş hayvan, 3000 adet Tavuk, 3500 adet fenni ve 500 adet ilkel arı kovanı mevcuttur. İlçemizde tarımsal amaçlı bir Fındık Tarım Satış Kooperatifi, bir Tarım Kredi Kooperatifi ve 3 adet Çay Ekicileri Kooperatifi ve 10 adet Yapı Kooperatifi mevcuttur. İlçemizde son yıllarda yeni bir ürün olan KİVİ’ nin üretimi alternatif ürün olarak yaygınlaşmaktadır.

İlçemizde Ziraat ve Halk bankalarının şubeleri bulunmaktadır. Fuar, sergi ve panayır bulunmamakla birlikte haftanın Perşembe günleri yöre halkı tarafından üretilen ürünler ile çevre ilçe esnafının sattığı mallardan oluşan pazar kurulmaktadır.

İlçemizde küçük sanayii ve zanaatkârlık (Ustalık – Çıraklık) alanlarına ilgi duyulmamakta olup, çalışan kesimin büyük bir çoğunluğu memur ve işçi’dir. Genç nüfusun büyük bir çoğunluğu işsiz olduğundan ilçemiz sürekli göç vermektedir.

Fındıklı Canlı Uydu Görüntüsü