Rize Çayeli

Çayeli Tarihi

Çayeli İÖ 700’lerde Miletoslularca kuruldu. Sırasıyla Roma, Bizans ve Rum Pontus egemenliklerine girdi. 1461’de II. Mehmet (Fatih) tarafından Osmanlı topraklarına katıldı.

1622’de Abaza korsanlarının saldırısına uğrayarak yağmalandı. Şemsettin Sami, Kamasü’l-Alam’da, önceleri Mapavri olarak adlandırılan Çayeli’nden “Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Rize kazasına bağlı bir nahiye” olarak söz eder. I. Dünya Savaşı sırasında Rus işgali altında kalan yöre 9 Mart 1918’de işgalden kurtuldu. Çayeli 1878’de nahiye 1944’de Çaybaşı adıyla ilçe oldu. Sonradan adı Çayeli olarak değiştirildi.

Çayeli İdari Yapısı

Toplam nüfus itibariyle Rize ilinin en büyük ilçesi olan Çayeli’ne bağlı, Madenli ve Büyükköy olmak üzere 2 belde, 53 köy. 33 mahalle olmak üzere toplam 86 muhtarlık mevcuttur.

Köylerin ilçe merkezine uzaklığı 5 ile 41 km arasında değişmektedir. Arazinin dağlık ve denizden itibaren yükselmesi ile engebeli bir yapı oluşturması ve sahil şeridinin dar olması ilçede dağınık bir yerleşimi zorunlu hale getirmektedir. İncesu köyü dışında toplu yerleşime sahip bir başka köy bulunmamaktadır.

Bu durum köylere ve bağlı mahallelere hizmet götürülmesini güçleştirmekte ve maliyeti yükseltmektedir. Köylerimizde arazi yapısına uygun olarak dikey yapılaşma hakimdir. İlçedeki sosyal yaşam genellikle köy yaşamı ile şehir yaşamının karışımını andırmaktadır.

İlçenin Yönetim sorunu yoktur. Merkezle tüm yerleşim birimleri arasında ulaşım ve haberleşme olanağı mevcuttur. İlçe merkezinin yerleşim durumu son zamanlara kadar çok dağınık bir görüntü vermekte iken çok katlı binaların yapılmasıyla görünüm modern kentleşmeye uygun hale gelmiştir.

Çayeli Ulaşım İmkanları

Çayeli İlçesi, Rize İl merkezi ve komşu ilçelerle karayolu bağlantısına sahiptir. İl merkezine 18, komşu ilçelerden Pazar’a 19, Hemşin’e 37, Çamlıhemşin’e 51, İkizdere’ye 72 ve Güneysu’ya 22 km mesafededir.

İlçemizden İl Merkezine her 15 dakikada bir halk otobüsü ile 90 minibüslük kooperatif ile sürekli ulaşım mevcuttur.

Komşu ilçelerden Pazar’a Rize-Pazar, Ardeşen, Fındıklı, Hopa gibi aynı güzergahı kullanan dolmuşlarla ulaşım mümkündür diğer komşu ilçeler olan Hemşin, Çamlıhemşin, İkizdere ve Güneysu’ya direkt ulaşım söz konusu değildir.

Çayeli Turizm Kaynakları

Çayeli’nin her yanı eşsiz güzelliklerle doludur. Zaman zaman hırçınlaşan denizdeki dalgaların oluşturduğu bembeyaz köpüklerin girdabında uçuşan martıların sesleri ile kıyıya vuran dalgaların uğultusu birbirini tamamlar.

Kıyıya paralel dağları bölerek denizlere ulaşan derelerin oluşturduğu küçüklü-büyüklü çağlayanların hepsi görülmeye değer özelliklere sahiptir. Bu güzelliğin içinde “Ağaran” şelalesi ve Çataldere şelalesi gerek düşüş yükseklikleri, gerekse ilkbaharda suların kabarmasıyla oluşturdukları görünümle birer doğa harikasıdırlar.

İlçe merkezine 7 Km uzaklıktaki Kuspa, 6 Km uzaklıktaki Musadağı ve 20 Km uzaklıktaki Malipos tepeleri piknik yapmak için uyumlu ve güzel bir üçlü oluşturmaktadır. Sahilde denize girilebilecek alan olarak Kanlidere Mevkiinde 150-200 metre uzunluğunda doğal kumsal bulunmaktadır.

ÇAYELİ Tarihi Kemer Köprüler:

Çayeli. Yeşiltepe Köyü (Tolenis-Kestanelik) Köprüsü:

Tahmini 100 sene önce Uzundere Köyünden Kalyoncu Hacı Sabit ve Ahmet Efendiler tarafından hayır için yaptırılmıştır. Köprünün ustası Pazar Apso Köyündendir. Köprünün yapımına 106 lira harcanmıştır. Tahmini 15 metre yüksekliği, 30 metre ayak genişliği vardır.

Uzundere Köprüsü:

Yenice Köyünden Kaçar Mahmut Efendi öncülüğünde halkın yardımları ile yaptırılmıştır. Tahmini 60 sene önce Pazar Apso Köyünden Purputoğlu Ali Usta tarafından yapılmıştır. Yeşiltepe Köprüsünden biraz daha küçüktür.

Şairler (Marvaya) Köprüsü:

1946 Yılında Ahmet SARIÇAM usta tarafından yapılmıştır. Masrafını halk karşılamıştır. Tahmini yüksekliği 7 metre iki ayak arası 18 metredir. Köprünün üzerinde yapılış tarihini gösteren, son konulmuş bir mermer tabela bulunmaktadır.

Seslidere Köprüsü:

Kaptanpaşa yolu üzerinde, Seslidere Köyü yol kavşağında ve eski yaya yolu üzerinde bulunmaktadır. O yöre sakinlerinden Süleyman Hesapoğlu’nun rivayetine göre köprü tahmini 45-50 sene önce yapılmıştır. Köprüyü İncesırt Köyünden Kireçli Hasan Dayı kendi hayrına yaptırmış olduğu, ancak ustasının bilinmediği söylenmektedir. Yüksekliği 6 metre, ayak genişliği 10 metredir.

Yamaç (Ehteni) Köprüsü:

Ehteni Köprüsü tahminen 90 yıl önce yapılmıştır. Ustaları Pazar Apso Köyündendir. Halen sarmaşık kaplıdır. Yüksekliği 6 metre, ayak genişliği 12 metredir.

Sırt Köyü Çakırlı Köprüsü:

Tahmini 80 sene önce yapılmıştır Bunun ustası da Apso Köyündendir. Halk tarafından yaptırılmıştır. 8 metre yüksekliği, 12 metre ayak genişliği vardır.

Aşıklar Deresi Yanıkdağ Köprüsü:

Yörede Usta Ömer veya Ayı Ömer Köprüsü diye anılır. Halk taralından yaptırılmıştır. Ustası bilinmemektedir. 1940 yıllarında yapıldığı tahmin edilmektedir. Yüksekliği 7 metre, ayak genişliği 20 metredir.

Çataklıhoca Çıkarun Köprüsü:

Yanıkdağ’Iı usta Ahmet Sarıçam tarafından yapılmıştır. 1949 yılında yapıldığı üzerine kazınmıştır; Tahmini yüksekliği 8 metre, ayak genişliği 14 metredir. Köprü halen arızalıdır. Yıkılmaya yüz tutmuştur. Kullanılan taşların kalitesizliği, buzdan etkilenmiş olması köprünün sakatlanmasına sebep olmuştur.

Çayeli’nde Yaylacılık

İlçemizde yaylacılık genelde İlkbaharın ortalarında başlar. Özellikle Yaz aylarında yoğunlaşır. Bunun sebebi yaylaların ot biçme zamanı olmasıdır. Çoluk-çocuk herkesin yaylalara döküldüğü aylarda geziler düzenlenir. “Vartevor” adıyla şenlikler yapılır. Bu şenliklerde atma türküler atılır, oyunlar oynanır; yaylacılar bir taraftan geçimini bu yaylalardan sağlarken bir taraftan da bu tür şenliklerle eğlenip rahatlarlar.

Kaçkar Dağlarının uzantılarına yaslanan Karos, Tahpur, Marbodom, Gundeğun, Ambarlı ve Zergistal yaylalarının her birinin ayrı bir özelliği bulunmaktadır. Yörenin en yüksek tepesi olan Verçenik’i ve tüm Kaçkarları bölgenin Tahpur Yaylasından daha iyi izlenebilecek başka bir noktası yoktur. Ayrıca Karos Tepesinden güneşin batışını ve bulutların vadiler içindeki şekillenişini, Anbarlı Yaylasından Gelin Kayasını seyretmenin doyumuna ulaşmanın tarifi mümkün değildir.

Çayeli Ekonomik Durum

İlçemizde muhtelif kapasitelerde 12 adet özel sektöre ait çay fabrikası tesis edilmiştir. Bunun yanında Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğüne ait 5 adet yaş çay işleme fabrikası mevcuttur.

İlçemizde Korusan adı altında 1978 yılında 100 ortağı yurtdışında geçici işçi olarak çalışan kişilerden olmak üzere 289 ortaklı Orman ürünleri Sayı ve Ticaret A.Ş. kurulmuş olup, ahşap yapı elemanları ve mobilya üretimi yapılmakta olup özel talepler de karşılanmaktadır.

1983 yılı Nisan ayında Çayeli Bakır İşletmeleri A.Ş. kurulmuştur. Türk yabancı ortaklığında %51 Türk, %49 yabancı hissesi mevcuttur. Proje ortaklarının hisseleri şu şekildedir: Metal Mınıng Cord Kanada %48, Metalgesel Schaft Ag Almanya%1, Etibank Tr. %45, Gama Endüstri Tesisleri A.Ş. Türkiye %5, Gama Sın. Zirai Paz.A.Ş. Türkiye %1 dir.

Çayeli Uydu Görüntüsü