Osmanlı Belgelerinde Çay Tarımı

Dışarıdan getirtilen çay bitkisi ile demlenen çaylarla, yani bardaktaki çayla ilgili bir çay kültürü oluşturulmuştur. Bu türden gerek Osmanlıca ve gerekse yeni harflerle kaleme alınan eserler bulunmaktadır.

Ama Osmanlıda çay tarımı ile ilgili olarak kaleme alınan bir şeyler yoktur.

Hatta çayın bahçedeki halini ve aşamasını anlatan eserler yazılmamıştır. Biz burada çayın ülkemizdeki tarihine bir ilave yapmakla onun kültür ve edebiyatının oluşmasına katkı sağlamak istiyoruz.

Çay ve tarihi hakkında çok güzel eserler çıkmıştır son zamanlarda. Asım Zihnioğlunun Bir Yeşilin Peşinde adlı eseriyle Türkiyedeki çaycılık, belki de ilk edebi eserini kazandı. Bu eserin her çay giren evde bulunması ve okunması lazımdır. Aşk derecesinde bir sevgi ile çayın macerasını okuyabilirsiniz bu eserde. Mustafa Dumanın Çay Kitabı da bu doğrultuda derlemelerden oluşan güzel bir çalışmadır.

Diğer teknik kitapları Çaykurun pörtföyünden edinebilirsiniz. Daha bilimsel olanlarına ise YÖKten ulaşabilirsiniz. Burada, belgesel anlamda Türkiyedeki çayın tarihsel yolculuğuna yeni bilgiler eklemek istediğimizden sadece Osmanlı Arşivinde bulunan belgelerle ilgili olarak bazı bilgiler vereceğiz.

Ulaştığımız belgelere göre, çayın, ülkemizde yetiştirilen ve kendisinden mahsül alınan, yani tarımı yapılan bir bitki olarak düşünülmesi 1894 senesinde olmuştur. Yani II. Abdülhamit zamanında ele alınan pek çok yeni konunun arasındadır, çayın Türk topraklarına getirtilmesi hadisesi.

1889 yılında Japonyaya gönderilen ve dönüş yolunda batan Ertuğrul Firkateyninden öncesine rastlayan bir dönemde Japonyadan getirtilen çay tohumları ile Bursada ilk çay denemesi.

Kaynak: Başbakanlık Osmanlı arşivi Uzmanı Muhammed SAFİ