İletken Nedir

      27.11.2019
      1.463
      İletken Nedir

      Fizikte elektrik enerjisi ve ısı enerjisi geçiren cisimlere iletkenler denir. Böyle denilmesinin nedeni, iletkenlerin az ya da çok oranda elektrik ve ısıyı iletme yeteneğine sahip olmalarıdır. Yapılarda kullanılan elektrik telleri birer iletkendir, iletkenler başlıca katı, sıvı ve gaz halinde olabilirler. Katı bir cisimden geçen elektrik akımı, düzgün bir elektron akışından başka bir şey değildir (elektronlar çekirdek çevresinde bir yük bulutu oluşturan, negatif elektrik yüklü parçacıklardır).

      Fakat elektronlar her maddede aynı kolaylıkla hareket edemezler. Örneğin camda, bakıra göre yüz milyon kere milyar kat daha büyük bir dirençle karşılaşırlar. Başta bakır, gümüş, altın olmak üzere elektriği çok iyi ileten maddeler vardı. Bu özellikleri nedeniyle bu maddeler elektrik kablolarının yapımında kullanılırlar. Buna karşılık cam, seramik ve plastik malzemelerin çoğu gibi kimi maddeler ise, elektriği hemen hemen hiç iletmediklerinden, yalıtkan olarak kullanılırlar. Orta derecede iletken olan bazı metallere (germanyum ve silisyum gibi) yarı iletkenler adı verilir.

      Yarı iletkenler elektronik bileşenlerin yapımında kullanılırlar. Çeşitli maddeler arasındaki bu büyük iletkenlik farkları,, iletken maddenin içinde yer alan serbest ve hareketli elektron sayısının azlığına ya da çokluğuna bağlıdır. Söz konusu elektronlara iletkenlik elektronları adı verilir. Atomları çok az sayıda elektronun bağlanmasıyla birbirleriyle birleşen metallerde, milimetre küp başına on milyar kere milyarlarca iletkenlik elektronu vardır. Bunlar iki atom arasındaki boşlukların tümünü dolduran bir tür yoğun bir elektronik gaz oluşturarak, elektrik akımının kolayca iletilmesine neden olurlar.

      Oysa yalıtkan ve yarı iletkenlerin atomları elektronlarını kendileri için tutmayı ya da en yakın komşu atomlarla değiştirmeyi yeğlerler. Bu nedenle bu maddelerin çok düşük bir ilet-kenlik göstermelerini doğal karşılamak gerekir. Bunun neden’ atomlararası kuvvetli bağlardan kurtulabilen elektronların çok a, sayıda oluşudur.

      Bir iletkendeki serbest elektronlar, sürekli hareket halindedirler. Her yöne yönelirler ve saniyede yüz kilometrelik bir hız bir atomdan bir başka atoma sıçrarlar. Böylesine yüksek bir hızla, elektronların toplu haldeki son derece yavaş hareketini farkedil-mez hale getirir. Elektronların toplu haldeki hareketi elektrik akımını oluşturur. Akım hızının ağırlığını belirtmek için, örneğin otomobil akülerinde üretilen doğru akımın hızının saniyede ancak yarım milimetre kadar olduğunu belirtelim, öte yandan kent şebekelerinde elde edilen dalgalı akımda ise hareket milimetrenin beş binde birinden fazla değildir.

      iletkenlik, çeşitli tip maddelere farklı etki edem başka etkenlere de bağlıdır, örneğin metallerin iletkenliği sıcaklık azaldıkça artar ve mutlak sıfır (eksi 273 derece santigrad) yakınlarında çok yüksek değerler alır. Bunun nedeni, atomların hareketleri ne kadar yavaşsa atomlar arasında durmadan yer değiştiren elektronların hızının o kadar büyük oluşudur (sıcaklık ise atomlara hareket kazandırır). Yarı iletkenlerde bunun tam tersi olur. Bunlarda, iletkenlik elektronlarının sayısı , sıcaklık arttıkça artar. Bu yüzden yarı iletkenler yüksek sıcaklıklarda iyi iletken, düşük sıcaklarda ise yalıtkan olarak davranırlar.

      Yabancı atomların varlığı da maddelerin iletkenliği üzerinde etki eder. Örneğin metaller saf halde bulunduklarında iletkenlikleri en büyük değere ulaşır. Çünkü bu durumda atomların uzaydaki dağılımı son derece düzenlidir; bu durum elektronların akışını kolaylaştırır. Oysa yarı iletkenlerde yabancı atomlar, iletkenlik atomlarının sayısını önemli ölçüde arttırırlar. Böylece örneğin sonsuz küçük miktarda arsenik ya da galyum eklenince, germanyumun iletkenliği bin ile yüz bin kat arasında artar.

      iletken yapımında gümüş, bakır ve alüminyum kullanılır. En yaygm iletken bakırdır. Gümüş, hafifliği nedeniyle uçak sanayiinde kullanılır. Alüminyum iletkenlerden çeşitli alanlarda yararlanılır.

      YORUMLAR

      1. deryaa dedi ki:

        kafa karıştırıcı

      2. Anonim dedi ki:

        katı yalıtkan sıvı yalıtkan nedir diye araştırıyorum iletken yalıtkan nedir çıkıyr hiç birşey anlamadım bu işten doğru dürüst cevabı çıksın lütfeeeeeen

      3. burçak dedi ki:

        örnekkkkkkkkkkkkkkkkk:D

      4. adas dedi ki:

        dadada

      5. ddtlhfhfttdgtty dedi ki:

        abi coooooooooooooooooook guzel

      6. evrim polat dedi ki:

        un iletkendir

      7. evrim polat dedi ki:

        bikere un iletkendir bide hiç kafa karıştırmıyor

      8. bilemezsiniz... dedi ki:

        güzel bir site…. Ayrıca beğenmeyeler başka siteye girsin

      9. asdf dedi ki:

        ewet çok kafa karıştırıyor

      10. gamze dedi ki:

        ay hiç güzel sayfa yok

      11. ayben dedi ki:

        un iletken midir yoksa yalıtkan mı bnce böle bir sayfa açması lazım çünükü çok kafa karıştırıo