İmam Humeyni Nedir

İmam Humeyni (1900-1989), Iran’lı din ve siyaset adamı. Asıl adı Ruhullah Musevi Humey-ni’dir;. 1950’de Ayetullah sanını aldı. Şii bir mollanın oğludur. Ağabeyi Ayetullah Pasendide’den özel ders gördükten sonra 1922’de Irak’a giderek Abdül-kerim Hayri Yezdi’nin öğrencisi oldu.

1922’de onunla Kum kentine giderek kurduğu Faiziye Medresesinde yer aldı. 1937’de Abdülkerim Hayri Yezdi’nin ölümünden sonra Kum kentinin sayılı din bilginleri arasında sayılır oldu. 1941’de yayımladığı Keşfü’l Esrar kitabındaki Rıza Şah eleştirileriyle adını duyurdu. Bununla birlikte Şahlık’a karşı esas savaşını 1963’te halkı Şah’a karşı harekete geçirmesiyle başladı.

1963 Martı’nda kısa süre tutuklu kalan Humeyni, 1964 Kasım’ında yeniden tutuklandı ve Türkiye’ye sürgüne gönderildi. Bir yıl Bursa’da kaldıktan sonra Irak’ın Necef ken-tine gitmesine izin verild;. Irak’taki uzun sürgün yıllarında bir yandan ders verirken, öte yandan ülkesindeki muhalefet hareketleriyle temasını sürdürdü.

Bu arada mollalar aracılığıyla görüşlerini halk yığınları arasında yaygınlaştıran Humeyni, iran’daki Şahlık karşıtı savaşımın simgesi durumuna geldi. Ekim 1978de Irak hükümetinin ülkeyi terketmesini istemesi üzerine Fransa’ya giderek Paris yakınlarında yerleşen Humeyni, burada değişik basın organlarıyla ilişki kurarak iran’da yürütülen savaşımı bütün dünyaya duyurdu.

1 Ocak 1979’da yükselen yığın savaşımları karşısında Şah’ın * ülkeyi terkedeceğini açıklaması üzerine Humeyni 13 Ocak’ta Paris’te islâm Cumhuri-yeti’ni kuracak Devrim Kon-seyi’ni ilan etti; 16 Ocak’ta Şah’ın İran’ı terketmesi üzerine de 1 Şubat 1979’da iran’a döndü, iran’da Şahlık rejimi yıkılarak bir islam Cumhuriyeti kuruldu. Herhangi bir resmi görev üstlenmeyen Humeyni, dinsel önder olarak islam Cumhuriyeti’nin en etkili kişisi oldu.