Hidrojen Nedir

Hidrojen Kimyasal simgesi H, atom numarası 1 olan ve gaz halinde bulunan en hafif element. Hidrojen yalnızca Dünya’-da değil tüm evrende en yaygın bulunan kimyasal elementlerden biridir. Nitekim öbür gezegenlerde, yıldızlarda ve bulutlarda da bol miktarda bulunur. Güneş’ten yayılan büyük ve yaşamsal enerji de kaynağını hidrojene borçludur.

Gerçekten de Güneş’teki hidrojen termonükleer tepkimelerle başka bir element olan helyuma dönüşür. Bu dönüşme çok büyük bir kütle kaybına yol açar. Bu kütle kaybı büyük miktarda enerjinin açığa çıkmasıyla dengelenir.

Fizikçiler bu bilgi ve temellere dayanarak, atom bombasından çok daha güçlü olan hidrojen bombasını (daha çok H bombası olarak bilinir) yapmışlardır. Hidrojen bombasındaki kimyasal tepkime bugün hâlâ tüm Dünya’-da bilim adamları tarafından incelenmekte ve önüne geçilemeyen bir patlama yerine, denet-lenebilen bir tepkimeyi gerçekleştirme çabaları sürdürülmektedir. Eğer böyle bir şey başa-rılacak olursa hidrojen tükenmez bir enerji kaynağı olarak kullanılabilecektir.

Yeryüzünde serbest halde az bulunan hidrojenin, çok sayıda bileşiği vardır. Gerçekten de hidrojen hem organik, hem de inorganik maddelerin bileşimine girer. Bu nedenle havada, suda, tüm bitki ve hayvanlarda, asit ve bazlarda, yanıcı gazlarda ve tüm petrol türevlerinde değişik oranlarda bulunur.

Hidrojen onaltıncı yüzyılda isviçreli hekim, kimyacı ve doğa-bilimcisi Paracelsus tarafından keşfedilmiş, fakat kimyasal element olarak ancak 1766 yılında Cavendish tarafından, havada kolayca yandığından "yanabilen hava" olarak tanımlanmıştır. Bugün kullanılan ve "su üreticisi" anlamına gelen hidrojen, terimi, Fransız kimyacı Lavoiser tarafından ortaya atılmıştır. Lavoiser bu gazın oksijenle birlikte suyun bileşenlerinden biri olduğunu kanıtlamayı başarmıştır. Hidrojen renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır.

En büyük özelliği ağırlığının son derece az oluşudur. Havadan on dört kez daha hafif olan hidrojen bilinen en hafif elementtir. Bu ilginç özelliği nedeniyle hidrojen hızla yukarı doğru yükseldiğinden yeryüzünde hemen hemen hiç serbest halde bulunmaz. Hafifliği nedeniyle bir zamanlar aer-ostatik balonların ve zeplinlerin doldurulmasında geniş ölçüde kullanılmıştır. Bugün hidrojenin bu işlevini, yanmadığı için daha az tehlikeli olan helyum gazı yüklenmiştir.

Hidrojenin çok sayıda önemli kullanılma alam vardır. Hidrojen büyük miktarlarda başlıca bazı kimyasal sentezlerde (en önemlisi daha sonra gübreler ve patlayıcı maddeler üretebilen aman-yok sentezidir), yemeklik yağlar gibi bazı organik ürünlerin elde-sinde, alkol, boyar madde, yapay lastik yapımında ve ham petrolle türevlerinin işlenmesinde kullanılır.

Hidrojen bu kimyasal uygulamalardan başka büyük ölçüde uzay çalışmalarında roket yakıtı olarak ve metalürjide bazı metallerin eritilmesi ve kaynaklanmasında kullanılır. Nitekim hidrojen havada oksitle yanarak oksihidrojen alevi verir. Suya bile dayanan bu alevin sıcaklığı öylesine yüksektir ki, yarım metre kalınlığındaki zırhları bile büyük bir süratle keser.

Bu geniş uygulanımı nedeniyle çok miktarda hidrojene gereksinme duyulur. Bu da hidrojenin endüstri çapında hazırlanmasını zorunlu kılar. Bu amaçla, günümüzde hidrojen en önemli bileşiklerinden kimyasal yöntemlerle elde edilir. Kimyasal yöntemlerle üretilen bileşiklerden başlıcaları su, metan ve kok üretimi sırasında ortaya çıkabilen gazlardır.