Eşek Nedir

Eşek omurgalı hayvanların memeliler sınıfının, toynaklılar üsttakımmın tek parmaklılar takımının atgiller ailesindendir. Eşek daha uzun kulakları, büyüklük ve renk farklarıyla attan ayrılır.
Günümüz evcil eşeklerinin Afrika’nm kuzeyinde ve özellikle Etyopya’da yaşayan ya-baneşeğinden türediği, evcilleştirildikten sonra birçok yerde yük hayvanı olarak kullanıldığı sanılmaktadır. Tarihsel belgelere göre, eşek ilk kez cilalı taş döneminde Doğu Afrika’da ev-cilleştirilmiştir.
Günümüzde Et-yopya’nm Danakil kesiminde yaygın olan Nübye eşeği ve Somali’nin kuzeyinde rastlanan Somali eşeği, ataları gibi yabanıl türlerdir. Yabanıl eşeklere Asya’da da rastlanır. Bunlar, Iran eşeği, Moğol eşeği, Tibet kiangı ve Suriye hemipi olarak da adlandırılırlar. Eşeğin bacakları ince, toynakları yüksek, küçük ve iyice basıktır. Başı iri, kulakları büyüktür. Sırtı aşağı yukarı düzdür. Göğüs kesimi dar, sırt kesimi keskindir.
Eşek genellikle kül renginde olmakla birlikte değişik renkte eşekler de vardır. Eşeğin sırt kesiminin ortalarında boydan boya siyah bir çizgi vardır. Bu çizgi omuz başında, gövdenin iki yanında uzanan başka bir siyah çizgiyle kesişir. Kimi eşeklerin bacaklarında enine koyu şeritler de görülür. Kuyruğu ince uzundur. Ucunda bir tutam kıl vardır. Eşeğin boyu iklim ve ırka göre farklılaşırsa da, ortalama 120 cm’dir.
Eşek 30-40 yıl arası yaşar. Bir eşeğin büyümesi üç-dört yıl kadar sürer. Eşeğin yaşı da, atınki gibi dişlerine bakılarak anlaşılabilir. Her batında bir yavru doğuran dişi eşeğin gebelik süresi bir yıldır.Eşeğin kısrakla çiftleşmesinden doğan yeni bir türe katır, aygırla dişi eşeğin çiftleşmesinden doğan türe ise bardo denilir. Katır özellikle son yüzyıllarda askerlik alanında kullanılmıştır. Dağlık bölgelerde yapılan çarpışmalarda, silah ve cephane taşımak için katırdan yararlanılmıştır.
Dar patikalardan, bir yanı uçurum olan yollardan rahatça geçen katır, yaralıların cephe gerisine taşınmasında da önemli bir rol oynamıştır. Katır gibi bardo da kısır bir hayvandır. Eşeğin, anırma olarak adlandırılan çok özgün bir sesi vardır. Dişi bardonun doğurgan olmasma karşılık dişi katırların pek azı kısır değildir. Eşekle zebra arasmda da çiftleşme denemeleri yapılmış ancak sonuç başarılı olmamıştır.
Çünkü zebra yeni soya çekingenlik, tembellik, savanaya kaçma eğilimi gibi, çalışma koşullarına ters düşen nitelikler aktarmıştır. Eşekler bitkisel besinlerle beslenir. Her türlü bitkisel besin yemekle birlikte havucu çok sever. Dikenleri bile yiyebilir. Eşekler boylarına oranla oldukça ağır yükleri taşıyabildiklerinden ve ayrıca sabırlı, kanaatkar olduklarından atlara yeğ tutulurlar. Ülkemizde de dayanıklılığın yanısıra atın işlevlerini de gördüğü için çok yararlanılır.
Eşeklerin atlardan önce evcilleştirildiği sanılmaktadır. Eşeği ilk olarak Sümerler evcilleştirmişlerdir. Tekerleği bulan Sümerler, çok geçmeden arabayı gerçekleştirmişler ve arabalarına evcilleştirdikleri eşekleri koşmuşlardır. Akat ülkesinde yaşayanların dilinde at için "yukarı ülkeler eşeği" denilirdi. I.Ö. 1295’teki Kadeş savaşına dek Mısırlılar at kullanmazlar, işlerini eşekle görürlerdi.
Yunanlılar ve iranlılar da ilkçağda, askeri donatımlarını eşeklere taşıtır-lardı. Yüzünü kötülük tanrısına benzeten Mısırlılar dışında, bütün doğu ülkeleri eşeği severlerdi. Eşek kutsal kitaplardan incil’de de sık sık geçer. Antik Yunan’da Arkadya eşeği, çok pahalıya satılırdı. Roma döneminde iyi bir ırktan bir eşeğin 80 köle fiyatına satıldığı bilinmektedir.
çok güelolmuş yazınız