Devşirme Nedir

Devşirme Yeniçeri Ocağına alınacak erkek çocukların toplanması işlemi. Yıldırım Bay-ezit’in Timur’a yenilmesinden (1402) sonra savaşlarda tutsak alınamayınca bu yola başvuruldu ve Hıristiyan çocukları devlet memurlarınca toplanmaya başlandı. Gereksinmeye göre 3-5 yılda bir kimi zaman daha uzun bir süre içinde devşirme işlemi uygulanırdı. Seçilen belirli yaş sınırları (8-20) içindeki Hıristiyan çocuklarının sağlıklı ve gürbüz olmasına özen gösterilirdi.

Devşirme için önce Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, ardından Sırbistan ve Bosno-Hersek yörelerinden seçme yapılırdı. XVI. yy.’dan başlayarak Anadolu’daki Hıristiyan uyruklulardan, daha sonra tüm Osmanlı ülkesinde yaşayan Hıristiyan halktan devşirme toplanmaya başlandı. Devşirme için özel görevliler saptanırdı. Devşirme görevlisi görevli olduğu bölgeyi gezerek nitelikleri uygun olan erkek çocukladan kırk evde bir ev hesabına göre devşirme yapardı. Evli olanlar, yaşı uysa da devşirmeye alınmazlardı.

Yasa gereği devşirilen oğlanın köyü, kazası, sancağı, baba ve ana adı bağlı olduğu timarlı sipahinin adı deftere yazılırdı. Yahudi çocukları bu uygulamanın dışında bırakılırdı. Devşirilen çocuklar 100-200 kişilik sürü denilen kafilelerle hükümet merkezine yollanırdı. Bundan sonra devşirmelere Kelime-i Şahadet getirtilir, sonra sünned edilirlerdi. Daha sonra seçim yapılarak güzel yakışıklı olanlar saray için, gürbüzleri Bostancı Ocağı için ayrılır, geri kalanlar Anadolu ve Rumeli Ağaları aracılığı ile Türk köylülerine dağıtılırlardı. Bu yönteme Türk’e vermek denirdi.

Çocukların devşirildiği yerlerden sevk masrafı için ku-lakçesi adı altında bir miktar ücret alınırdı. Tek oğul, köy kethüdasının oğlu, çoban, doğuştan sünnetli, sanat sahibi, kısa boylu ve çok uzun boylular da devşirme işleminin dışında kalırlardı. Yalnız Bosna’lı olan ve "Poturoğulları" denilen Müslüman çocuklar, Bostancı Ocağı ve Saray için kural dışı olarak devşirilirlerdi. Ayrıca Rus, Çingene, Türk, Kürt ve Acemlerden de devşirme alınmazdı.