Çinko Nedir

Çinko periyodik tablonun II B grubundan metal element. Mavimsi beyaz renktedir. Eski dönemlerde pirinç denilen bakır alaşımları bilinirdi. Saf çinkonun XVIII. yy’da elde edildiği bilinmektedir. Değişik mineraller biçiminde bulunur. En çok kristal biçiminde çinkosülfür (ZnS) olan blend ve çinko karbonattan oluşan (ZnCO) smithsonit işlenir. Her ikisinde de çinko oranı % 30-55 arasında değişir.
Saf çinko, çinko cevherinde iki yöntemle elde edilir: Termik yöntem ve elektroliz yöntemi. Birinci yöntemde cevher, içinde blend varsa 600°C’de kavrulur ve çinkooksit elde edilir Smithsonit durumunda 500°C’den 1020°C’ye kadar cevher kavrularak çinkokarbonat bozundurulur ve yine çinkooksit elde- edilir. Kapalı fırınlarda (1000°C’de) çinkooksit çinkoya indirgenir ve çinko buharı kaplarda toplanarak soğutulur.
Bu biçimde elde edilen çinko, havası alınmış bir sistemde yeniden buharlaştı-rılarak, damıtma yolu ile diğer maddelerden ayrılır ve saflaş-tırılır. elektrolit yöntemde ise, fiziksel zenginleştirme işlemlerinden geçirildikten sonra tenörü yükseltilen çinko cevheri uygun bir asit içinde çözülür. Diğer elementlerle birlikte çözeltiye geçen çinkoyu saf bir biçimde toplamak için belirli gerilim ve akım koşullarında elektroliz yapılır. Böylece %99,9 saflıkla çinko katotta toplanır. Çinko kuru havadan etkilenmez, nemli havada üzerinde koruyucu bir karbonat katmanı oluşur.
Tüm asitlerde çözünür ve tuzlarını verir. Çinko bakır ile kolaylıkla alaşım yapar, pirinç oluşturur. Türlü oranlarda pirinç elde etmek olanaklıdır. Çinko günümüzde pek çok alanda kullanılmaktadır. Havada yakılmasıyla elde edilen saf çinko oksit (üstübeç) boyacılıkta kullanılır. Ayrıca kuru pil, fotokopi kağıdı yapımında kullanılır. Paslanmaya karşı kaplama (galvaniz) işlerinde, bazı alaşımları otomotiv sanayiinde ızgara, karbüratör vb. yapımında kullanılır. Dünya çinko üretimi 6 milyon ton dolayındadır. Çinko üreten ülkelerin başında 1 milyon ton ile SSCB ve Kanada gelir. Onları 0,5 milyon ton ile Avustralya ve ABD izler. Türkiye’nin yıllık çinko cevheri üretimi 60 000 ton olup, dünya görünür rezervlerinin % 17,2’sine sahiptir.