Budizm Nedir

Budacılık Buda tarafından VI. yüzyılda Hindistan’da başlatılan felsefe ye din sistemi. Asıl adı Siddharta ya da Gautama Sakyamuni olan Buda Nepal sınırı yakınındaki Lumbini’de doğmuştur. (î.ö. 623-523). Babası Hindistan kralı Suddhodana, annesi kraliçe Maya’dır. 16 yaşında Ya-sodhara adındaki bir akrabasıyla evlenen, Siddharta 29 yaşınageldiğinde evini ve ailesini ter-kederek gerçeği aramaya koyulmuştur. Bir süre keşişlerin yarımda öğrenimini sürdürdükten sonra buradan da ayrılıp arkadaşlarıyla birlikte köy köy dolaşarak insanları doğru yola getirmek, onları hak dinine çağırmak için çalışmıştır. îlkin Brahmanlara sığınmış daha sonra tek başına bir ormana çekilmiştir.

Uzun süren bir düşünme ve iç hesaplaşma döneminden sonra gerçeğe ulaştığını belirten Siddharta, Sanskritçe’de "uyanmış" anlamına gelen Buda adım almıştır. Buda Gotama (Gotama ailesinin adıdır). Buda yaklaşık 100 yıl yaşamış ve gizemli bir biçimde ölmüştür. 18.yüzyılın sonuna dek Buda’nın yaşadığına bile inanılmamıştır. Destan kahramanı kişiliğinin halkın imgelem gücünden doğduğu sanılmıştır. Oysa 1896-1898 yılları arasında kimi Avrupalı arkeologlar Nepal’de Buda’dan söz eden bir sütun ve onun küllerinin saklandığı kavanozu bulmuşlardır. Böylece Buda’nın düş ürünü bir kişilik olmadığı, hak dinine çağırarak ve dua ederek yaşayan etten kemikten bir insan olduğu anlaşılmıştır.

Aynı zamanda dilenci ve keşişler tarikatını kuran Buda, Budizmin kurucusu olmuştur. Bütün bu gerçekliğin yanısıra Budistlerin düş gücü, Budizmin ortaya çıkış ve yayılış döneminde geçen olayları yeniden ve yeniden biçimlendirerek Budizme ve Buda’ya tanrısal nitelikler yüklemişlerdir. Buda’nın annesinin de Meryem ana gibi bakire olduğuna, doğar doğmaz doğuya doğru yürümeye başladığına (ki bu onun doğuda etkinliğini sürdüreceğine bir işaret sayılmış), öğretmenlerine ders vermeye başladığına, hastaları iyileştirdiğine ve ölüleri canlandırdığına inanılır. Kuşkusuz bunlardan kimilerinin doğru olduğu düşünülebilir. Ancak birçoğu öbür dinlerden alınan olayların Buda’ya ve Budizme uyarlanmasıyla oluşturulmuştur. Ünlü insanların bugün anlatılan yaşamlarında sık sık karşılaşıldığı gibi öykünün gerçek yanlarını ayırt etmek oldukça zordur.

Nasıl Buda olunur: Budizm de bütün dinler gibi kesin kurallar üzerine kurulmuştur. Budizmin temel ilkelerini on emir (kimseyi öldürmemek, yalancı tanıklık yapmamak, hırsızlık yapmamak ve öbürleri) ve altı erdem (Tanrı sevgisi, ahlâka uygunluk, yüreklilik, iyilik, sabır, gelecek sevgisi) oluşturur.On emir ve altı erdem. Budizmi tanımlayan, özelliklerini belirten dört gerçe-ğin (mutsuzluğun varlığı, mutsuzluğun kökeni, mutsuzluğun sonu, mutsuzluğu sona erdirecek koşulların ortaya konuluşu) bir parçasını oluştururlar, insanların bu dünyanın aldatıcı görünüşünü ve sürekli bir "ben" in varlığmı unutmamaları gerekir. Dünyada yalmzca geçici konumlar vardır, her olay kendinden sonrakini doğurur.

Bu neden-sonuç ilişkisi (karma) Budizmin ana ilkelerinden en önemlisidir. Düşünce ve eylemler ölümden sonra da varlığını korur, ölüm bedeni yok eder, duygu ve düşünceler iyi ve kötü eylemler ve sonuçları varlıklarını sürdürmek zorundadır, işte karma bunları bir başka alıcıya yani bir başka insana iletir. Yeni alıcı bu düşüncelerin sürekliliğini sağlar. Budizme göre sürekli tek gerçek Nirvana’dır. Nirvana, öbür dinlerdeki ahiret kavramından çok farklıdır. Mutlak dinginliği ve evrenle kaynaşmayı tanımlar. Asya’ya özgü bir din: Budizm Asya’da yaklaşık olarak Konfiç-yüs öğretisi ve Taolizm gibi dinlerin geliştikleri bir dönemde yayılmıştır. Konfiçyüscülük isa’dan beşyüz yıl önce yaşamış, Konfiçyüs adlı bir keşiş tarafından kurulmuştur. Konfiçyüs gökyüzü tanrılarına inanıyor ve atalarına büyük saygı besliyordu. Bu din eski Çin’in kırsal kesimindeki en yaygın dindir.

Taoizm, keşiş Lao-Tze’nin öğretisinden kaynaklanır. Lao-Tze büyüye, büyücülüğe ve gözbağcılığa önem veriyordu. Japonya’da Budizmin karşısına şintoizm çıkmıştır. Şintoizm ünlü kişilere ve doğanın kimi öğelerine büyük önem verir. Ja-ponya’daki Budist keşişler "bonzo" adını alırlar ve sarı giysiler giyerler. Düşünme anlamına gelen ve batı dünyasında da geniş ilgi uyandıran zen felsefesi, Japon budizminden doğmuştur.

Budizm Dünyaya nasıl yayılmıştır? Bu soruyu yanıtlamak kolay değildir. Çünkü en çok izlenen dinin yer aldığı Asya, bu konuda sürekli bir değişim yaşamaktadır. Dinsel inançlar tıpkı halkın gelenekleri gibi yavaş yavaş değişmekte ya da terkedilmekte-dir. Ayrıca yukarıda değinildiği gibi Budizm, farklı tapınma biçimleri^ ve töreleri yaşatarak değişik ulusların bünyesinde yeni biçimler almış kimi zaman da başka dinlerle kaynaşmıştır. Günümüzde yaklaşık yarım milyar insanın Budizme inandığı saptanmıştır.