Baraj Türleri Nedir

 Baraj türleri: Günümüzde en çok "ağırlık barajı" ve "kemer barajı" adı verilen türler yapılmaktadır. Ağırlık barajları, dikey kesitli, yaklaşık bir üçgen ya da yamuk biçimi gösteren, dış tarafı eğik, yatay kesiti de çoğu kez bir eğri çizgi ya da kimi zaman bir doğru çizgi gösteren barajlardır. Barajda oluşan suyun itkisine yalnızca ağırlıklarıyla karşılık verirler.

Bu nedenle baraj kalınlığının hiç değilse tabanda çok fazla olması gerekmektedir. Ağırlık ba- rajlarındaki en önemli etkenlerden biri de alt basınçtır. Barajın temeline su sızması yukarıya doğru bir basınç oluşturur. Bu da barajın ağırlığının azalması demektir ki, yapının bütün sağlamlığını bozar. Alt basınç olayının ortaya çıkıp çıkmaması, az çok temelin atıldığı toprağın su geçirgenliğine bağlıdır. Bu nedenle yapıma geçmeden önce toprağın dikkatle incelenmesi gerekir. Baraj temeli su geçirimsizliği açısından uygun bir kaya düzeyi bulununcaya değin derine iner. Barajın görünen kısmıysa çimento harçla güçlendirilmiş taşla örüle- bileceği gibi, betonarme de olabilir.

Temel zemininin güçlü olmadığı ya da güçlendirileme- diği durumlarda kemer baraj tipi seçilir. Kemer baraj, üsten bakıldığında yay gibi görülür. Suyun ya da öbür etkenlerin yarattığı basınç iki yan duvar tarafından karşılanır. Temel ilke, cami kubbesinin ağırlığının kolonlar üstüne bindirilmesine benzer. Bu nedenle kemer baraj tiplerinde barajın iki yanındaki birleşme yerlerinin yeterince sağlam olması gerekmektedir. Bu barajların da dikey kesitleri üçgen gibidir, ancak ağırlık barajlarının kesitlerine oranla daha dardır.

Kemer barajlarının çoğunluğu betonarmeden yapılır. Baraj yapımında bir başka önemli nokta da barajın boşaltılması, daha doğrusu istendiği kadar suyun dışarı atılmasıdır. Genellikle bir baraj, olabildiğince çok su saklamak için yapılır. Ancak kimi zaman bölgeden gelen bütün akarsu sularının baraj tarafından tutula- madığı görülür. Bu nedenle baraj yapılırken bir su düzeyi belirlenir. Bu düzeyin üstünde boş kalan bir kısım bulunur. Belirlenen düzeyi geçen su baraj üzerinde genellikle yanlamasına açılmış olan boşaltma deliklerinden aşağıya bir çağlayan gibi akmaya başlar.

Boşaltma delikleri baraja gelen akarsuların ulaşabileceği en büyük su oranına göre hesaplanır. Bu oran baraj yapılmadan önceki yıllarda belirlenen en büyük miktar göz önüne alınarak belirlenir. Barajda bir ya da daha fazla sayıda dip bo- şaltıcıları da vardır. Dipteki boşaltıcılar barajın alt yüzeyini bir baştan bir başa kesen ve açılıp kapanmaları yukarıdan bir makineyle yönetilen kapaklı borulardır. Vana adı verilen bu borular, gerektiğinde suyun düzeyini alçaltmak ya da kimi zaman suyu tümüyle boşaltmak için kullanılırlar.