Baraj Nedir

Baraj Bir akarsuyu ya da akar- suları biriktiren, biriken suyun akışını engelleyen, kısıtlayan, düzenleyen yapı. Mısır’da 1971 yılında, Ebu Simbel yöresindeki firavunlar dönemi uygarlığının kanıtları dev tarihsel anıtlar, binlerce yıldan bu yana durmakta oldukları yerlerden alınarak bir başka yöreye taşındılar. Gerek taşınma sırasında, gerek yerleştirirken anıtların ilk konumlarının korunmasına büyük bir özen gösterildi. Bu titiz ve yorucu çalışmanın temel nedeni, Nil ırmağı üzerinde kurulması tasarlanan Assuan barajının çok geniş bir alanda önemli değişikliklere yol açacağı, bu arada firavunlar dönemi yapıtlarının yeraldığı Krallar Vadisinin de sular altında kalacağı düşüncesiydi. Unesco’nun gözetimi altında yapılan bu çok önemli çalışmayla Assuan barajının yapımındaki ilk basamak olan "tarihsel değerlerin" yerlerinden taşınarak bir başka yerde yeniden "kurulmaları" gerçekleştirilmiş oluyordu.
Assuan barajı, yüzbinlerce hektarlık kurak ya da alüvyonların etkisiyle kullanılmaz duruma gelmiş arazinin sulanması için gerekli suyu sağlayarak, Nil ırmağından en fazla yararı en akılcı bir biçimde elde etmeye olanak sağlamıştır. Assuan barajı bu özelliğinden dolayı, yapım tekniğinin önemli bir anıtı olmasının yanısıra, büyük bir yörenin ekonomisini de bütünüyle değiştiren bir kuruluş niteliğindedir.
Assuan barajının yapımındaki temel amacın, ürün artışı sağlamak, içme suyu elde etmek gibi daha çok tarımsal amaçlı olmasına karşılık, Afrika’da öncelikle elektrik enerjisi elde etmeye yönelik barajlar da vardır. Zimbabwe ile Zambiya arasındaki sınırda, Zambezi ırmağı üstünde 1959 yılında kurulmuş olan ve ırmağın denetim altına alınarak ekonomik gereksinimleri karşılamayı hedefleyen Kariba barajı böyle bir barajdır. Kullanılan yapı malzemelerinin seçimi ve projelendirme aşamasında karşılaşılan sorunlar bir baraj yapımı olayının yalnızca bir yüzüdür, öte yandan barajların görkemliliği insanlığın teknik alanda ulaştığı aşamanın boyutlarının da bir göstergesidir.
Dünya üzerindeki dev boyutlu birçok baraj bunu kanıtlar. Gerçekten de yüksekliği 325 metre, uzunluğu 764 metre olan dev barajlar yapılmıştır. Barajların oluşturdukları yapay göller içinde en büyük olanı 179 milyar metreküp su içeren Sovyetler Birliğindeki Bratsk barajıdır. Büyük barajlar arasında, barajdan geçen su oranı en fazla olan baraj Arizona’daki (Amerika Birleşik Devletleri) New Cornelia Tailings barajıdır. New Cornelia Tailings barajından 200 milyon metreküp su geçmektedir. Bu denli büyük bir su kitlesinin baraj çeperlerinde yaratacağı basınç tek sözcükle "ürkütücüdür". Kaldıki, barajın güvenliği yalnızca var olan suyun basıncının denetim altına alınmasıyla sınırlı değildir.
Su basıncının yanısıra olası bir yer kayması, çökme, sarsıntı ya da soğuk bölgelerdeki buzlanmanın neden olacağı ek basıncın etkileri de, proje aşamasından başlayarak yapı bitinceye değin geçen her evrede dikkate alınmak zorundadır. Bütün bunlar baraj yapımında temel alınan ilkelerin, kuralların ne denli karmaşık ve birbirine bağlı olduğunu, dolayısıyla baraj güvenliğinin sağlanmasında izlenen yolun duyarlılığını gösterir. En küçük bir hata büyük yıkımlara yol açabilir.