Gergedan Nedir

GERGEDAN, tekparmaklılar-dan, sıcak ülkelerde yaşayan, burnunun üstünde bir ya da iki boynuzu bulunan, kalın derili, manda iriliğinde saldırıcı bir hayvandır. Fillerden sonra karada yaşayan ikinci en büyük memeli familyası olan gergedangillerin beş’ayrı türü vardır. Bu türler, ak gergedan, Afrika gergedam Endonezya gergedanı ve Sumatra gergedanı adlarını taşırlar. Hint gergedanı en iri türdür. Hint gergedanının uzunluğu 4, 2-5 m, omuzlarda yüksekliği 1,80-2 m’dir. Ağırlığı üç, dört ton arasındadır. Sumatra gergedanı ise en ufak türdür.

Gergedan çok iri ve hantal olduğu halde, iyi koşar ve çok hareketlidir. Kaim derisini hiç zedelemeden, sık ve dikenli çalılıklar arasında kolayca dolaşabilir. Hemen hemen hiç tüyü bulunmayan derisi kabarcıklı, kol ve bacakları kısa, ayakları üç parmaklıdır. Gözleri uzağı göremez ama koka alma ve işitme duyuları çok gelişmiştir. Zaten hırçın ve saldırgan olan gergedan, sonbaharda, üreme mevsiminde daha da açık alanların sık ormanlarla birleştiği kesimlerde yaşar ve sulu yerleri çok sever. Dört, beş günde bir, su kenarlarına gidip, çamurlara uzanır. Üzerinde kuruyan bulaşık çamur, deriyi böceklerden koruduğu gibi, vücut sıcaklığını da denetler.

Bu nedenle su ve çamur banyoları gergedanın en önemli ge- reksinmelerindendir. Sulak yerlerde daha çok tek başma yaşayıp, ot, körpe, dal ve fidan yiyerek beslenir. Gergedanın bir özelliği de tuzdan çok hoşlanmasıdır. Gergedanın boynuzlarının sayısı türlere göre değişir. Kimi türlerde bir, kimi türlerde iki boynuz vardır. Boynuzlar kemik yerine deri dokusundan olduğu halde saçın telli ke- ratininden oluştuğu için çok serttir. Gergedanlar üremeyle ilgili ilginç özellikler gösterirler. Dişi gergedan, erkek tarafından izlenmek istendiğinde kokusunu dışkı yoluyla çevreye bırakarak dolaşır. Erkek gergedan dişi gergedanı bulduğunda, aralarında anlaşıp çeftleşin- ceye kadar bir süre birlikte kalırlar.

Çiftleşme 20-80 dakika sürer. Gebelik süresi ise 450-480 gündür. Yavru gelişmiş olarak doğar ve 1 saat içinde ayağa kalkıp anasının memesinden süt emer. İlk yıl çok hızlı büyüyen gergedan iki, iki buçuk yaşma geldiğinde tek başına yaşamaya başlar. Doğumlar arası iki buçuk, üç yıldır. Gergedan 30- 35 yıl yaşar. Dişi gergedan her doğumda tek yavru dünyaya getirir.

Gergedanın soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bunun başlıca iki nedeni vardır. Nedenlerdin biri, gergedanın yaşamasına uygun çevrenin günümüzde insanlar tarafından bozulması; diğeri ise gergedanın, boynuz ve derisi için büyük .ölçüde avlanmasıdır. En yaygm tür ‘,~)rta ve Güney Afrika, Habeşistan ; omali ve Çad gölü çevrelerinde yaşayan Afrika gergedanıdır. Yapılan araştırmaya göre bugün 10.000 kadar Afrika gergedanı yaşamaktadır. Afrika’da yaşayan bir tür de ak gergedanıdır. Aslında kahverengi olan derisi, üzerine yapışan ve kuruyan çamur yüzünden beyaz görünür; adını buradan almaktadır. Uganda, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Güney Sudan’da yaşayan, gergedan türünden, yapılan araştırmalara göre dünyada 2000 tane kalmıştır. Asya’da ya

şayan Hint gergedam hem en büyük, hem de en bilinen türdür. Daha çok kuzeybatı Hindistan’daki Assam yaylasında yaşar. Araştırmalar Hint gergedanı sayısının da çok azaldığım göstermektedir. Bengal, Burma ve Endonezya’nın tepelik arazilerinde yaşayan Endonezya gergedanının sayısı da çok azalmıştır. Bu sayının 25 dolayında olduğu sanılmaktadır.