Fosfor Nedir

Forfor periyodik tablonun V A grubundan ametal element. Balmumu kıvamında, yarı saydam, karanlıkta ışıldayan, sar-mısak kokulu, zehirli bir elementtir. Farklı fiziksel özellikler gösteren iki türü vardır. Beyaz fosfor ve kırmızı fosfor. Beyaz fosfor; karbon sülfür, benzen ve eter içinde çözünür ve normal sıcaklıkta ağır ağır kristal yapılı kırmızı fosfora dönüşür. Kırmızı fosfor ise, 580°C’nm üzerinde bütünüyle amorf beyaz (sarı) fosfora dönüşür.

Fosfor buharları 1000°C’m üzerinde dört atomlu moleküller halinde bulunur (P4), Beyaz fosfor havada oksitlenerek fosfor trioksit (P2O3) haline gelirken hafif mavi bir ışık yayar, adını da bu özelliğinden alır. Beyaz ve kırmızı fosforun kimyasal bileşikleri arasında hiçbir fark yoktur. Ancak kimyasal tepkimelere girmede beyaz fosfor, kırmızıya göre daha etkindir. Fosfor, oksijen ve halojenlere karşı büyük ilgi gösterir.

Havada ısıtıldığında alev olarak yanar ve fosfor pentoksiti (P2O5) oluşturur. Fosforun çoğunlukla +3 ve +5 bileşikleri vardır. Fosfor oksitleri suyla ısı çıkararak tepkimeye girerler. Halojenler ile yanarak birleşir. Sıcakta metallerin bir çoğu ile birleşerek fosfür bileşiklerini verir; fosforun fosfür halindeki değerliliği 3’tür. Çeşitli amaçlarla kullanılan organik fosfor bileşikleri; fosfor triklorür, fosfor oksiklorür, fosfor pentasülfür gibi bileşikler yardımıyla hazırlanır.

Çeşitli plastiklerin hazırlanmasında kullanılan ve yakıtlar içine katkı maddesi olarak konulan trikrezil fosfat; cevher flotasyonunda ve tarımsal mücadele ilaçlarında kullanılan dial-kil ditiyofosfat gibi fosforik asit esterleri en çok kullanılan organik fosfor bileşikleridir. Fosfor üretimi: Fosfat kayaları içindeki kalsiyum fosfat, uygun oranlarda kok ve silisli kum ile karıştırılarak, 1300° – 1500°C’ta termal indirgenmeye uğratılır. P2 biçiminde gaz olarak uçan fosfor ile birlikte karbonmo-noksit (CO) çıkar.

Yoğunlaş-tırıcılarda fosfor sıvılaştırılır, filtrelerden geçirilerek depolanır. Kalsiyum fosfatın indirgenme tepkisi çok yüksek ısıya gerek gösterdiğinden, kokun yanmasından ileri gelen ısı yetmez ve ayrıca elektrik arkından yararlanılır. Zaman zaman fırın içinde biriken demir-fosfor alaşımları ile kalsiyum silikat boşaltılır. Elektrik yöntemiyle fosfor üretimi ilk kez 1888’de ingiltere’de gerçekleştirildi.

Canlılarda fosforun önemi büyüktür. Kemiklerin yapısında önemli miktarda kalsiyum fosfat bulunur. Ayrıca fosfatitler, fosfoproteinler, nük-leoproteinler gibi hücre yapı taşlarında organik fosfor bileşikleri yer alır. Demir ve çelik metalürjisinde de fosforun önemi büyüktür. Demirin bileşimine giren fosfor dökme demirin kırılganlığını arttıran bir unsurdur. Çelik’te fosfor bulunması ise çeliğin kırılganlığını arttırır ve işlenmesini zorlaştırır.

Fosfor İçeren Yiiyecekler

Besin
mg/100gr

Balıklar
Alabalık
238

Balık Unu
3100

Kılıç
258

Levrek
180

Sardalya
215

Uskumru
274

Havyar
355

Istakoz
183

Karides
166

Midye
236

Etler
Az Yağlı Dana Eti
201

Orta Yağlı Dana Eti
193

Yağlı Dana Eti
185

Az Yağlı Koyun Eti
151

Orta Yağlı Koyun Eti
147

Yağlı Koyun Eti
135

Tavuk Eti
&160

Beyin
312

Dana Karaciğer
332

Dana Dalak
272

Tavuk Karaciğer
236

Kurubaklagiller- yemişler
Ayçiçeği çekirdeği
837

Badem
504

İç Bakla
391

Barbunya
457

Bezelye
268

Börülce
426

Ceviz
380

Çam Fıstığı
604

Fındık
337

Kabak Çekirdeği
1144

Kuru Fasulye
425

Mercimek
377

Nohut
331

Susam
592

Antep Fıstığı
500

Yer Fıstığı
407

Besin
mg/100gr

Meyveler
Armut
11

Ayva
17

Çilek
21

Elma
10

Erik Pestili
107

Hurma
63

Kuru İncir
77

Kuru Kayısı
108

Kayısı Pestili
139

Muz
26

Portakal
20

Şeftali
19

Taze Üzüm
20

Kuru Üzüm
101

Kivi
30

Sebzeler
Kuru Bamya
377

İç Bezelye
116

Kurutulmuş Biber
293

Taze Börülce
172

Domates
27

Enginar
176

Kuru Fasulye
377

Kereviz
115

Ispanak
51

Mantar
116

Mısır(Taze)
111

Kurutulmuş Patlıcan
297

Sarmısak
202

Soğan
36

Süt ve Süt Ürünleri
Beyaz Peynir
300

Cheddar
512

Gravyer
605

Kaşar
563

İnek Sütü
95

Keçi Sütü
111

Koyun Sütü
158

Yoğurt
90

Yumurta Beyazı
11

Yumurta Sarısı
508