Fevzi Çakmak Kimdir (Hayatı)
Mustafa Fevzi ÇAKMAK; (1876-1950), asker ve siyaset adamı. Kuleli Askeri Lisesi’ni (1893), Harbiye Mektebi’ni bitirdi (1896). Erkâni Harbiye’den kurmay yüzbaşı olarak çıktı (1898). Metrov içe tümeni kurmay başkanlığına atandı (1899). Kolağası (1901) ve binbaşı oldu (1902).
Taşlıca mutasarrıflığı ve komutanlığı (1908), Kosova ordusu kurmay başkanlığı (1910) görevlerinde bulundu. Genelkurmay Başkanlığı 5. şube müdürü iken’Garp Ordusu’na kurmay başkanı olarak atandı (1911).
Arnavutluk ve Rumeli vilayetlerini düzene sokmak için görevlendirilen kurulda yer aldı (1912). Vardar Ordusu Harekât Şubesi müdürlüğüne, sonra da ikinci Nizamiye Tümeni komutanlığına getirildi ve rütbesi albaylığa yükseltildi (1913].
Çanakkale Cephesi’nde bir süre Anafartalar Grup komutanlığı yaptı (1915). Doğu Cephesi’nde 2. Kafkas Kolordu komutanlığı ile görevlendirildi (1916). Diyarbakır’da, 2. Ordu komutanlığı, Filistinde 7 Ordu komutanlığı görevlerinde bulundu (1917). ingilizlerin Süveyş Kanalını ve Mısır’ı ele geçirmek amacıyla Sina’da başlattıkları savaşlarda yararlık gösterdi, rütbesi ferikliğe (korgeneral) yükseltildi (1918). Genelkurmay Başkanlığında görevlendirildi, 1. Ordu müfettişi oldu. Sadrazam Ali Rıza Paşa ve Salih Paşa kabinelerinde Harbiye Nazırlığı yaptı.
Anadolu’daki ulusal biçimlenme ve örgütlenme eylemlerini yürüten Mustafa Kemal’e gönderilen uzlaşma heyetinde yer aldı. ingilizler tarafından Malta’ya sürülmek istenmesi üzerine görevinden istifa edip Anadolu’daki Ulusal Kurtuluş Hareketi’ne katılmak üzere Ankara’ya gitti, istanbul hükümeti bu davranışına rütbe ve nişanlarını geri almak ve idam fermanı çıkarmakla karşılık verdi.
Kozan milletvekili olarak BMM’ne giren, Fevzi Çakmak, Milli Müdafaa Vekiliği’ne getirildi, ikinci inönü Savaşı’ndan sonra rütbesi orgeneralliğe yükseltilerek Genelkurmay Başkanlığına atandı (1921). Sakarya Meydan Savaşı’-rim başarıyla sona erdirilmesinden sonra Meclis kendisine mareşallik rütbesini verdi (1922).
Genelkurmay Başkanlığının ya-nısıra, 1925’e dek Kozan millet-vekiliğini de sürdürdü. Aynı yıl milletvekiliğinden ayrılarak 1944’de yaş sınırı dolana dek Genelkurmay Başkanlığı görevi yaptı. 1946 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden istanbul milletvekili olarak TBMM’ne girdi, ancak kısa sürede DP’den ayrıldı (1947).
Millet Parti’nin kurucuları arasında yer aldı (1948). Fevzi Çakmak’ın askerlik yaşamıyla ilgili iki kitabı vardır: Garbi Rumeli’nin Suret-i Zayii ve Balkan Harbinde Garp Cephesi Hakkında Konferanslar (1927), Büyük Harpte Şark Cephesi Hareketleri (1936)