Deniz Feneri Nedir

Deniz feneri, gemilere yol gösteren ışık kulelerine fener (deniz feneri) adı verilir.

Eski çağların en ünlü fenerlerinden biri Mısır’ın iskenderiye kenti yakınlarındaki Faros Ada-sı’ndaydı. Gece yol alan gemilere limanın yerini belirtmek amacıyla yapılmış olan bu dev fener Dünyanın yedi harikasından birisi sayılır. I.ö. 280 yılında yapıldığı sanılan iskenderiye feneri 120 metre yükseklikteydi. Fenerin tepesinde geceleri reçieneli
tahtalar tutuşturularak ateş yakılır, bu ateşin oluşturduğu ışık, metal aynalarla uzağa yansıtılırdı.

Sostratos adlı bir mimarın yaptığı iskenderiye feneri, Akdeniz’de ve Manş Denizinde daha sonra kurulan çeşitli fenerlerin esin kaynağı olmuştur. Aradan geçen yüzyıllar boyunca teknolojide sağlanan gelişmeler fenerlerin mimari yapının olduğu kadar, optik sisteminin de yetkinleşmesini sağlamışlardır.

Onsekizinci yüzyılın yarısına kadar fenerlerde yuvarlak aynalar kullanılmış, daha sonra parabolik aynalara geçilmiştir. Ardından dioptrik aygıtlar gündeme gelmiştir. Dioptrik aygıtlar, üretilen ışığı belirli bir noktaya yönlendirmede çok olumlu sonuç verirler.

Günümüzdeki fenerlerin ışığını elektrik akımıyla beslenen ark lambaları verir. Ancak elektrik enerjisinden yararlanmanın olanaksız olduğu kimi durumlarda petrol ya da asetilen lambaları kullanılır. Bir fenerin en önemli özelliği, ışığının uzaklığa ulaşma gücü ve ışığın niteliğidir. Işığın uzağa ulaşabilme yeteneği, hem ışık kaynağının yoğunluğuna ve atmosfer koşullarına bağlıdır, hem de ışığın ve gözlemcinin deniz düzeyinden yüksekliğine. Büyük fenerlerin ışıkları ışık kaynağının en az 25, en çok 40 mil ötesine kadar ulaşırlar.

Işığın niteliğine gelince, fenerin kolayca tanınmasını sağlamak için ışığa, örneğin kırmızı ya da yeşil gibi özel bir renk verebileceği gibi, zaman zaman sönüp yanmasını sağlar. Bir deniz fenerinin yapısı: Bir deniz feneri genellikle kule biçiminde yüksek bir gövdeden oluşur.

Gövdenin üstünde bir ışık kaynağı yer alır. Işık kaynağı güçlü bir lambadır. Lambanın çevresi bakım hizmetlerinin yerine getirilebilmesini sağlamak amacıyla boştur. Kule bekçileri lambayı sürekli olarak temizlerler ve fenerin düzenli bir biçimde sönüp yanmasını sağlayan düzeneğin denetimini yaparlar. Her deniz fenerinde fener, bekçinin oturmasına ayrılmış bir bölüm vardır. Ayrıca bir de yakıt deposu bulunur.

Deniz fenerlerinde yakıt olarak uzun süre asetilen kullanılmıştır. Yukarda da belirtildiği gibi günümüzdeki deniz fenerlerinin büyük bir bölümü elektrik enerjisiyle çalışır. Bu arada sıvılaştırılmış gaz içeren tüplerden yararlanıldığı da olmaktadır.

Güneş enerjisinden elektrik enerjisi sağlayan deniz fenerleri de vardır. Her deniz fenerinde, sistemde bir arıza başgöstermesi halinde devreye giren yedek bir enerji donanımı bulunur.

Bir deniz fenerinin yapımı oldukça güçtür. Bu güçlüğün üstesinden gelmek eski çağlarda daha da zordu. Gerçekten de deniz fenerleri genellikle rüzgarın etkisine açık yerlerde yapılırlar, örneğin ingiltere’nin Plymouth kenti yakınlarında 1759 yılında yapılan Eddystone deniz feneri için özel olarak kesilmiş taşlar kullanılmıştır, öte yandan 1854 yılında yapılan Fastnet (irlanda) deniz fenerinde granite yer verilmiştir.

Betonarme kullanımının yaygınlaşmasından sonra deniz fenerlerinde de betonarme uygulaması başlamıştır. Denizin, fener yapımına elverişsiz olan kimi yerlerinde de deniz feneri işlevi gören küçük teknelerden yararlanılır. Işık kaynağı bu gemilere yerleştirilerek deniz trafiğine yardımcı olunur.