Enver Paşa Kimdir (Hayatı)

ENVER PAŞA (1881-1922), Osmanlı devlet adamı. İstanbul’da doğdu, ilköğrenimini Manastır kentinde yaptı. Manastır Askeri Rüştiyesi’ni (1894). istanbul Soğukçeşme Askeri Idadisi’ni (1897) ve Harbiye’yi bitirdi (1899). 1903’te Harp Akademisinden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.

Okuldayken amcası Halil Bey’le birlikte Abdülhamit’e suikast girişiminden yargılandı, ama aklandı. Selanik’teki III. Ordu’da görev aldı ve binbaşılığa yükseldi (1906). Bu sırada Abdülhamit karşıtı gizli bir dernek olan Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ne girdi. 1907’de de merkezi Paris’te olan Terakki ve İttihat Cemiyeti’ne kadıldı; kısa sürede derneğin en etkin üyelerinden biri du-ruman geldi. sonradan adı ittihat ve Terakki olarak değiştirilen dernekte, kuruculardan Talat Bey’le yakın dostluk kurdu.

29 Mayıs 1908’de hazırladığı bir planda Abdülhamit’in yaveri ve Selanik Merkez Komutanı, aynı zamandra da kızkardeşi Hasene Hanım’m kocası olan Albay Nazım Bey’i öldürttü.

II. Ab-dülhamit’i meşrutiyeti, kabule zorlamak amacıyla yandaşlarıyla birlikte dağa çıktı, ittihatçıların saraya başkaldırması üzerine II. -Abdülhamit, 1876. Anayasası’m yeniden yürürlüğe koyarak, Meş-rutiyet’i ikinci kez ilan etti (24 Temmuz 1908). istanbul’da “hürriyet kahramanı” olarak karşılanan ve İttihat ve Terakki Cemiyet ı’nin 1. Kongresinde yönetim kuruluna seçilen Enver Bey,bir süre Makedonya Genel Müfettişliği yaptı.

1909’da askeri ataşe olarak Berlin’e gönderildi. 1911’de italyan saldırısı üzerine gönüllü olarak Berlin’den Trablusgarp’a gitti; Bingazi Cephesi komutanı olarak yarbaylığa yükseldi. Balkan Savaşı’nm (1912-1913) patlaması üzerine Enver Bey, X. Kolordu Kurmay Başkanı oldu. Ocak 1913’te barış görüşmelerine oturan Osmanlı yönetimi yenilgiyi kabullenip Enez-Midye Haiti’ni çekilince, İttihat ve Terakki yöneticileri yönetimi devirme kararı aldılar.

23 Ocak’ta Babıali’yi basan Enver ve Talat Bey’ler, sadrazam Kamil Paşa’yı istifaya zorladılar ve Mahmud Şevket Paşa kabinesi kuruldu. Enver Bey’in başında bulunduğu Osmanlı orduları Bulgarların elindeki Edirne’yi kurtarmak üzere harekete geçti ve Edirne geri alındı. Bu başarısının ardından albay ve hemen ardından tuğgeneral rütbesine yükseltildi.

4 Ocak 1914’de, Sait Halim Paşa hükümetinde Harbiye Nazırı ve Genelkurmay Başkanı olarak görev aldı. öte yandan Şehzade Süleyman Efendi’nin kızı Naciye Sultanla (1896-1957) evlenerek Saray’a damat oldu (Mart 1914). I.” Dünya Savaşı çıkınca Osmanlı Devleti Almanya ile bağlaşıklık anlaşması imzaladı.

Bir oldubittiyle Osmanlı Devleti’nin kendini savaşın göbeğinde bulmasında Enver Paşa’nın birinci derecede sorumluluğu vardi. Başkumandan vekili olan Enver Paşa; Makedonya, Galiçya, Romanya gibi yurt dışı cephelere asker yollayarak, Türk birliklerinin başına Alman generallerini getirerek, iran’a seferlere kalkışarak devleti tam bir serüvene sürüklemekte baş rolü oynadı.

Savaşm ilk yılında, Turan düşüyle giriştiği Kafkasya Seferi bozgunla sonuçlandı. 90.000 asker Sarıkamış’ta Allahuekber Dağları’nda açlık, soğuk ve Hastalıktan kırıldı. I. Dünya Savaşı Almanya ve Osmanlı Imparator-luğu’nun yenilgisiyle sona erince Talat Paşa hükümeti düştü, ittihat ve Terakki’nin önde gelen yöneticileri Enver, Talat, Cemal paşalar, 9 Kasım 1918’de bir Alman denizaltısıyla ülkedenkaçtılar.

Enver Paşa, Almanya üzerinden Moskova’ya, sonra d» Türkistan’a gitti. Türk-Islarc uluslarını kurtarmak. Orta Asyı ve Anadolu Türklerini içine alan bir Turan ülkesi kurmak düşleriyle kuvvet toplamaya kalkıştı istanbul’da kurulan divanı harp, Enver Paşa’yı ve ileri gelen diğer ittihatçıları gıyaplarındı yargılayıp ordudan çıkarma, sürgün ve medeni haklardan yoksuc bırakma cezalarına çarptırdı. Hüküm padişah VI. Mehmet Vahi-dettin tarafından onaylandı (13 Ocak 1919).

Enver Paşa, Rusya’da bulunduğu sırada BakU’de toplanan 1. Doğu Halkları Kurultay t’na. (Eylül 1920) katıdı. Burada, Kurultay’a katılan Türk komünistlerinin tepkisiyle karşılaştı. Talat Paşa’nın ölümünden (Mart 1921) sonra iyice yalnız kaldı. Moskova’ya gidip Lenin’den, Bakü’de bir islam Kongresi toplamak için destek aradı. O yöre eşrafından, Turan düşü yolunda Enver Paşa’yı coşkuyla destekleyen birkaç kişi vardı.

Enver Paşa, Türkistan’a geçti. Orada kendisini destekleyen eşrafın adamlarım toparladı. Düşenbe’yi ele geçirdi. Sovyet yönetiminden kurduğu devletin tanınmasını, Kızılordu’nun Buhara ve Horasan’ı’ terketmesini isteyince tepkiyle karşılaştı. Kı-zılordu birlikleri Enver Paşa’nın dağmık güçlerini ağır bir yenilgiye uğrattılar. Bunun üzerine Avrupa’ya dönmeye çalışırken, Tacikistan’da bir çarpışmada vurulup öldürüldü (4 Ağustos 1922). Belcivan yöresindeki Çe-gen köyüne gömüldü.