Ebü’r-Reyhân Muhammed bin Ahmed El-Birûni

Türk İslam bilgini (Hive 973 – Gazne 13 ar. 1048). Yaşamı üstüne bilgi çok azdır. İbni Sina ve Abdussamed bin Samed el-Hakim’-den ders aldı. Siyasal yaşamda da etkinlik gösterdi, hükümdarlardan saygı gördü.

Gazneli Mahmud Hindistan’ı alınca Hindistan’a gitti, Sansk-ritçe öğrendi; gökbilim, fizik, matematik, doğabilimleri, coğrafya alanında çalışmalar yaptı; ama gerçek başarısını geormetri ve trigonometride gösterdi.

Gökbilim aygıtları üstünde çalıştı. Denel fizik ve tıp ile uğraştı, kendi yaptığı aygıtlarla madenlerin özgül ağırlığını çok yaklaşık olarak hesapladı. Yapıtlarını genellikle Arapça yazdı.

UNESCO’nun desteğiyle, 1000. doğum yıldönümü tüm dünyada törenlerle kutlandı. Türkiye’de 23 kasım 1973’de, Türk Tarih Kurumu bir tören düzenledi ve Beyruni’ye Armağan adlı bir kitap ile bir anı pulu çıkardı.

Başlıca yapıtları; El-Âsâr-ül-Bâkıye ani’l-Kurûn-il-Hâliye (Hareketsiz Yüzyıllardan Kalan Yapıtlar), Tahkik mâ fi’l-Hind (Hind Tarihi), Kitâbu İstih-râc-ül-Evtûr fi’d-Daire bi Kavs-il-hatt-il Münhani-yil-Vaki Füıa (Dairedeki Kirişlerin Dairenin Çember Parçasının Kavsi Hesabıyla Çıkarma Kitabı). El-Kanun-ül-Mes’udî fi’l Hey-eti ve’n-Nücüm (Mesudi’nin Gökbilim tve Nü-cum Üstüne Yasaları), Kitâb-üt-Tef-kîm fi Evâili Smaat-it-Tencim (Nücum Bilimine Giriş), Tahdidii Nihayât-ül-Amâkin fi-Tashih-i Mesafet-il-Mesâ-kin (Meskenlerin Arasındaki Mesafeyi Düzeltmek için Uzamların Sonunu Sınırlama)