Doğu Anadolu Bölgesi Nedir

Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu topraklarındaki konumunda doğuda yer alması nedeniyle Birinci Coğrafya Kongresi tarafından 1941 yılında böyle isimlendirilmiştir.

Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin nüfus yoğunluğu ve nüfusu en az olan bölgesidir.  Bunda bölgenin yüz ölçümünün büyük olması başlıca etkendir. 2000 yılındaki nüfus sayımına göre bölgenin nüfusu 6 milyon 147 bin kişi civarındadır.Doğu Anadolu Bölgesi Geçim kaynağı hayvancılık ve tarımcılıkla geçer.

Bölümler
Doğu Anadolu Bölgesi‘nde dört bölüm vardır. Bunlar:
-Yukarı Fırat Bölümü
-Erzurum – Kars Bölümü
-Yukarı Murat – Van Bölümü
-Hakkâri Bölümü

Yeryüzü şekilleri
Ortalama yükseltisi yaklaşık 2200 m olan Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin en yüksek bölgesidir. Doğu Anadolu Bölgesi dağlardan sonra en fazla yer kaplayan yeryüzü şekli platolardır. Bölgedeki en büyük plato Erzurum-Kars Platosudur. Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü ve en büyük dağı olan Ağrı Dağı Doğu Anadolu Bölgesindedir. Doğu Anadolu Bölgesindeki diğer büyük göller Hazar, Balık, Bulanık, Nazik, Çıldır ve Erçek gölleridir. Doğu Anadolu Bölgesi başlıca akarsuları Fırat, Dicle, Aras, Kura ve Zap akarsularıdır.

Belli Başlı Özellikleri
-Bölge en büyük yüzölçüme, en fazla yükseltiye ve en engebeli yapıya sahip olan Doğu Anadolu Bölgesidir.
-Cilo ve Ağrı dağlarında Türkiye’nin en büyük buzulları bulunur.
-Türkiye’nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı ve en büyük gölü olan Van Gölü Doğu Anadolu Bölgesindedir.
-Hayvancılık tarımın önündedir ve en fazla büyükbaş hayvan Doğu Anadolu Bölgesi yetiştirilir.
-Maden bakımından ve hidroelektrik potansiyeli bakımından Türkiye’de 1. sıradadır.
-Nüfus yoğunluğu en az olan bölgemizdir*(Malatya,Erzurum,Van,Elazığ)hariç.
-En uzun kışlar ve en kısa yazlar bu bölgede yaşanır.
-Suyu en bol akarsular (Fırat ve Dicle) bu bölgededir.
-En düşük sıcaklıklar burada ölçülmüştür. En fazla yıllık sıcaklık farkı bu bölgemizde görülür.
-En fazla kar yağışı ve en fazla kırmızı don olayı Doğu Anadolu Bölgesi görülür. .
-Yeraltı kaynakları bakımından en zengin bölgemizdir.
-Günlük ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgedir.
-Yıllık yağış miktarı 600 mm civarındadır.Doğu Anadolu Bölgesi En fazla yağış ilkbahar ve yaz aylarında görülür.
-Yıllık sıcaklık ortalaması 5 – 10°C,
-En sıcak ay ortalaması: 20 – 23°C
–Doğu Anadolu Bölgesi En soğuk ay ortalaması: – 5 , – 10°C dir. ama Van Malatya ve Elazığ hariç çünkü bu kentler sıcaktır en sıcak ortlaması Van 29_32 Elazığ 32_34 Malatya 36_39

Ovalar ve platolar
Doğu Anadolu Bölgesi dağlardan sonra en fazla alan kaplayan yerşekli plâtolardır.Doğu Anadolu Bölgesi Platolar, Fırat ve Aras nehirlerinin kolları tarafından parçalanmıştır.Doğu Anadolu Bölgesi En büyük plâtosu ‘’Erzurum-Kars Platosu’’dur. Bölgede yer alan dağ kuşakları arasındaki çöküntü oluklarında ovalar yer almaktadır. Birinci çöküntü kuşağını; Ardahan, Göle ve Çıldır Gölü, İkinci çöküntü kuşağını; Erzurum, Erzincan, Pasinler, Horasan ve Iğdır ovaları, Üçüncü çöküntü kuşağını ise; Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş ve Van Gölü(Van) çanakları ve bunlar içerisinde yer alan ovalar oluşturur.

Akarsular ve göller
Doğu Anadolu Bölgesi’nda yer alan Aras ve Kura nehirleri sularını ülkemiz toprakları dışarısında Hazar Denizi’ne dökerler. Fırat, Dicle ve Zap nehirleri ise sularını yine ülkemiz dışarısında Basra Körfezi’ne dökerler. Doğu Anadolu Bölgesi akarsularının rejimi düzensizdir. Bunun nedeni; yağış rejiminin düzensizliği ve kış yağışlarının kar şeklinde düşmesidir. Kışın yağan karlar erimeden uzun süre yerde kaldığı için akarsuların debileri azalmaktadır. İlkbahar ve yaz aylarında eriyen karlar akarsuların debilerinin yükselmesine ve coşkun bir şekilde akmasına yol açar.

Doğu Anadolu Bölgesi akarsularının hidroelektrik enerji potansiyeli yüksektir. Bunun nedeni; yükselti ve eğimlerinin fazla olmasıdır.
Doğu Anadolu Bölgesi fay hatları üzerinde göller oluşmuştur. Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü başta olmak üzere Çıldır, Nazik, Erçek, Hazar, Balık ve Bulanık gölleri bölge sınırları içerisinde yer alır. Van Gölü Türkiye’ nin ikinci büyük kapalı havzasını oluşturur.

Bitki örtüsü
Doğu Anadolu Bölgesi Bitki örtüsü karasaldır ama sadece iki ilde bitki örtüsü bozkırdır bu iller elazığ , malatya dır Van Gölü oldugu için Van ve çevre iller ise ılıman bir iklime sahiptir.

Nüfus ve yerleşme
Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye’nin nüfus yoğunluğu en az olan bölgemizdir. Bunda Doğu Anadolu Bölgesi  yüz ölçümünün büyük olması başlıca etkendir. 1234 yılındaki nüfus sayımına göre Doğu Anadolu Bölgesi nüfusu 6 milyon 100 bin kişi civarındadır.

Bölge’nin en kalabalık kenti van’dır. 2008 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre 416.342 nüfusludur.İkinci kalabalık kent 412.012 nüfuslu malatya kentidir.Üçüncü sırada 382.220 nüfuslu erzurum ve 325.574 nüfuslu Elazığ izlemektedir.Diğer kentlerin nüfusu 100 binin altındadır. Diğer bölgelere göçün fazla yaşandığı bölge olan Doğu Anadolu Bölgesi‘nde kırsal nüfus kent nüfusundan fazladır. Bazı İllerin Nüfus Artışı (1990-2000 arası)

Ekonomisi
Sanayi kuruluşları yetersiz olan Doğu Anadolu Bölgesi halkı geçimini, başta hayvancılık olmak üzere tarımdan sağlar. Doğu Anadolu Bölgesi  hayvancılığa çok elverişli olan ErzurumKars Bölümü’nde yüksek nitelikli sığırlar yetiştirilir. Çok sayıda küçükbaş hayvan besleyen göçer aşiretler yazın sürülerini bölgenin öteki kesimlerindeki yüksek yaylalarda otlatır.

Doğu Anadolu Bölgesi Bitkisel üretime elverişli alanlar, bölge yüzölçümünün ancak %10’unu kaplar. Bu alanın büyük bölümünde tahıl ekimi yapılır. Tahıldan başka baklagiller, şeker pancarı, meyve, sebze, pamuk ve az miktarda da tütün yetiştirilir. Pamuk yetiştirilen kuytu Iğdır, Malatya ve Elazığ ovalarını yanı sıra Erzincan Ovası ile Van Gölü(Van) çevresinde meyve bahçeleri çok yer tutar.Doğu Anadolu Bölgesi Yalnızca büyük kentler (Malatya, Erzurum, Van, Elazığ)çevresinde kurulan sanayilerin başlıcaları pamuklu dokuma, iplik, şeker, süttozu, un, peynir, yem, sigara ve çimento fabrikaları ile et kombinalarıdır.

Yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin sayılan Doğu Anadolu Bölgesi’nde Afşin ve Elbistan’da linyit, Hekimhan ve Divriği yörelerinde bakır, Guleman yöresinde krom, Maden yöresinde bakır,Malatya’da cıva, Keban ve Baskil yöresinde de gümüşlü kurşun yatakları vardır. Doğu Anadolu Bölgesi Keban ve Karakaya hidroelektrik, AfşinElbistan,Engil(Van) termik santralları bölgenin başlıca enerji üretim kuruluşlarıdır.

Tarımsal alanları kısıtlı, sanayi işyerleri yetersiz olan Doğu Anadolu Bölgesi halkının artan nüfusu içinde işsiz kalan kesimi, ülkenin ekonomikolanakları daha gelişmiş olan yörelerine göç etmek zorunda kalmaktadır.Doğu Anadolu Bölgesi Türkiye Ekonomisindeki Yeri: Doğu Anadolu Bölgesi yurdun en geniş ama en tenha ve en geri kalmış bölgesidir. Doğu Anadolu Bölgesi yurt ekonomisine en büyük katkısı canlı hayvan ve hayvan ürünleri ihracatı alanındadır. Yurdumuzdaki küçükbaş hayvanların %21’si, sığırların %25’i Doğu Anadolu Bölgesinde yetiştirilir.

Doğu Anadolu Bölgesi Toprak ürünleri bakımından yurt ekonomisine katkısı azdır.Doğu Anadolu Bölgesi Madencilik alanında yurt ekonomisine katkısı önemlidir: Tüm yurtta çıkarılan bakırın %50’si, kromun %70’i, demirin %75’i, mabünganezin %35’i, baritin %75’i, çinko ve kayatuzunun önemli bir kısmı Doğu Anadolu Bölgesinden elde edilir. Bölgenin maden yatakları zengindir.Doğu Anadolu Bölgesi  elektrik enerjisi üretimindeki payı büyüktür. Yapımı devam eden yeni hidroelektrik santralleri bittiğinde, bölge bu yönüyle çok daha büyük bir önem kazanacaktır. Türkiye’de hidroelektrik üretimine elverişli akarsu potansiyelinin üçte biri Doğu Anadolu Bölgesinde bulunmaktadır.

Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farkların oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yeraltı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar.Doğu Anadolu Bölgesi yüzölçümünün %10’unda ancak tarım yapılabilir. Yer şekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir. Doğu Anadolu Bölgesi tarım etkinlikleri en çok Doğu Anadolu Bölgesinin güneyindeki çöküntü ovalarında (Elbistan, Van, Elazığ, Muş ve malatya ovaları) yoğunlaşır.