Bulut Nedir? Bulut Nasıl Oluşur

BULUT, Troposferde 500-12.000 m yükseklikte, çok küçük su damlaları ya da buz kristallerinden meydana gelen kitlelere bulut adı verilir. Bulutlar ya havadaki nemin sıvı damlacıkları şeklinde yoğunlaşmasıyla ya da yeryüzündeki bitkiler, hayvanlar gibi organik ve sular, topraklar gibi organik olmayan kaynaklardan su buharlaşması yoluyla beslenen hava neminin, uçunmasıyla oluşurlar.

Bulutların oluşması genel hatlarıyla şöyle gerçekleşir; Güneş, denizlerden göllerden ve nehirlerden oldukça büyük miktarda suyun buharlaşmasma yol açar. Bitki ve hayvanlar da küçümsenmeyecek oranda su buharı üretirler. Böylece oluşan su buharı, troposferin belirli bir bölgesinda doyma sınırını aşarak, yoğunlaşma çekirdeği görevini yapan atmosfer tozu taneciklerinin ya da iyonların çevresinde su damlacıkları şeklinde yoğunlaşır.

Doyma sınırının aşılması, troposferin herhangi bir bölgesinde, nedenleri çeşitli olan bir soğumanın sonucu olabilir. Bu nedenler, hava kitlesinin değişik etkiler sonucu genleşmesi (% 10 oranında bir genleşme hava sıcaklığında 10 ° Z kadar bir düşmeye neden olur); hava kitlesinin daha soğuk bir hava kitlesiyle karşılaşması, sıcaklığın çeşitli hava hareketleri sonucu düşmesi; hava kitlesinin yükselmesi sonucunu doğuran bir takım etkenlerin ısı kaybına yol açması şeklinde sıralanabilir.

Bu’utun bir kez oluştuktan sonra artık belirli ve değişmez bir özelliği vardır. Bulutun verimi iki ana yönde sürebilir. Bu evrim ya bulutun oluşması sonucunu doğuran olgulara karşıt olguların etkisiyle havada dağılmış buhar durumuna dönüşmesi (Güneş ısısının etkisiyle çözülen bulutlarda olduğu gibi) ya da bulutu oluşturan öğelerin yağış haline (yağmur, kar, dolu vb.) dönüşmesi şeklinde olur.

Bulutların sınıflandırılması: Bulutların sınıflandırılmasını ilk olarak 1801 yılında Fransız doğa bilimcisi Jean-Baptiste La-marck gerçekleştirmiştir. Daha sonra ingiliz meteoroloji uzmanı Luke Howard bu sınıf-. landırmayı geliştirerek bulutları dört ana gruba bölmüştür. Bulutların biçimleri değişik olduğu gibi, boyutları da çeşitlidir. Bir bulutun biçimi ve büyüklüğü kökenine, yapısına, yüksekliğine, yaygınlığına ve hareket gücüne göre değişir.

Luke Howard’ın sınıflandırması 1891 yılında toplanan Uluslararası Meteoroloji Konferansında benimsenmiştir. Bu sınıflandırmaya göre bulutlar şu dört ana gruba bölünür: Tüybulut (sirüs), kümebulut (kümülüs), katmanbu-lut (stratus), karabulut (nimbus). Bu ana gruplar aralarında birçok alt gruplara ayrılırlar. Bir başka sınıflandırma ise bu Kıtların bulundukları yüksekliklere göre yapılır.

6000 metreden yükseklikteki bulutlara “yüksek bulutlar”, 2.500 ile 6.000 metre arasındakiler “orta bulutlar”. 2.500 metrenin altında bulunanlara ise “alçak bulutlar” denilir. Bir de dikey bulutlar vardır. Bunlara boran bulut da denir ve binlerce metre kalınlıkta olabilirler. Alçak bulutlar, katman küme, katman ve katman karabulutlardır. Katman küme bulutlar tek bir yığm içinde toplanmış küçük boyutlardaki çok sayıda küme bulutun oluşturduğu düzensiz yığınlardır. Koyu renklidirler ve yağmur getirmezler. Katman-bulutlar çok alçaklarda bulunurlar.

Koyu gri renkte olup belirli sınırları yoktur. Bu bulutlar düzenli aralıklarla günlerce sürebilen ince ince yağan bir yağmur getirirler. Katman karabulutlar koyu gri renkli, yoğun ve tıkız yapılı olurlar. Bol ve sürekli yağmur getirirler. Üst katmanbulutlar ve üst kümebulutlar mavimsi ya da grimsi tekdüze bir tül göriinü-mündedirler. Üst kümebulutlar ise, birbirlerinin üstüne binmiş gibi görünen, kenarları yuvar -laklaşmış yığınlardan oluşan, genellikle çok yaygın bulutlardır. Beyazımsı renktedirler, yağmur getirmezler ama fırtına habercisidirler. Yüksek bulutlar tüybulutlar katmantüy ve tüykü-me bulutlardır. Bunlar çok küçük buz kristallerinden oluştukları için renkleri beyazdır.

Tüy bulutlar gökyüzünde 6.000 metreden daha yükseklerde görünürler. Tüy ya da beyaz saçak görünümün-dedirler. Bu yüzden bu bulutlara tüybulut ya da saçakbulut adı verilir. Sıcaklığın eksi 40 derece dolaylarında olduğu yüksekliklerde oluşurlar. Katman tüybulutlar çok açık nerdeyse saydam beyaz bir perde görünüşünde olurlar, öylesine saydamdırlar ki kimi kez gökyüzü pırıl pırıl görülür ve varlıkları ancak Güneşin çevresinde oluşan bir ayla ile anlaşılır. Tüy kümebulutlar ise, kenarlarda yuvarlaklaşan küçük beyaz renkli bulut kümeleridir. Bunlar da zaman zaman saydamlaşırlar. 6.000 metre yüksekliklerde yığın oluştururlar. Sık rastlanmayan bulut türleridir.

Dikey gelişen bulutlar ise diğerlerinden çok farklıdırlar. Çünkü bu bulutlan oluşturan kümebulutlar ve küme karabulutlar havanın dikey hareketleri sonunda ya yukarıdan aşağıya, ya da aşağıdan yukarıya doğru oluşurlar. Küme bulutlara “termik bulutlar” da denir. Bu bulutlar sıcak havanın hızla yükselmesi sonucunda oluşurlar.

Sözü edilen yükselme 2.500 metreden, belirli durumlarda onbin metreye dek ulaşabilir. Kümebu-lutların taban kısımları grimsi renktedir. Üst kısımları ise bir kubbenin üstüne yerleştirilmiş çıkma kule özelliğinde beyaz renktedir, özel durumlarda küme bulutlardan, küme karabulutlar meydana gelir.