Bolşevik İhtilali (7 Kasım 1917) Nedenleri ve Sonuçları Nedir

Rusya’da Ekim 1917 tarihinde Bolşevik Partisinin gizli toplantısında Lenin’in idare ettiği beş kişilik bir ihtilal komitesi seçildi. Çok iyi hazırlanmış olan bu hareket yeni kurulan hükümetinde beceriksizliğinden faydalanarak bir gün içinde başarıya ulaştılar.

7 Kasım 1917’de Rusya’da Çarlık dönemine son verildi. Büyük şehirlerde genel ayaklanmalar meydana geldi. Krensky hükümetini deviren ve yönetime el koyan Bolşevikler savaşın akışını değiştirdiler. Bolşevikler ilk iş olarak 8 Kasım 1917’de savaş halinde olan devletlere barış çağrısında bulundular.

Rus ordusunda ise büyük panikler meydana gelmişti. Yönetimi ele alan Bolşevikler Lenin’in emriyle “Toprak sahibi olmak isteyen” askerlerden olan altı Kolordu geri dönüş yaparak Sarıkamış’a oradan da memleketlerine geri çekildiler. Onların bıraktığı boşluk Ermenilerce doldurulmuştu. Sayısızca Rus silah ve malzemelerinden faydalanan Ermeniler üç tümen kuvvet kurmayı da başardılar.

Rusya’da Krenski Hüktimeti’nin üyelerinin bir kısmı tutuklandı, bir kısmı ise firar etmişti. Çar aile efradı kurşuna dizilmişti. 25 Ekim 19174’de Petersburg’da işçi, köylü ve askeri yetkililerin meydana getirdiği komitenin 2, kongresinde Lenin’in başkanlığında Halk Komiser Meclisi seçildi. Bu kongrede ilk iş olarak bütün cephelerde derhal savaşa son vererek barışın yapılması, bütün toprakların köylülere dağıtılması ve özel mülkiyete son verilmesi gerektiği vurgulanmıştı.

Rus Ordusunda silah altına alınan insan sayısı ise 13 milyonu buluyordu. Buna karşın kayıplarda çoktu. 2 milyon insan ölmüş ve sayısızca insan yaralanmıştı. Rusya’da yeni kurulan Bolşevik hükümetinin yetkilileri ile Türk delegeleri 15 Aralık 1917’de Erzincan’da buluştular, dönemin 3, Ordu Komutam Orgeneral Ömer Lütfi Bey, 3, Ordu (Harekatı Harbiye) Şube Müdürü Bnb. Hüsrev Bey ve 3, Ordudan Yzb. Yakup Beyler ile Rus delegelerinden Vişinski, Petzenger, Arsak Cemalyan ve Vederenski bulunmaktaydı. 18 Aralık 1917 tarihinde Erzincan’da bir antlaşma imzaladılar.2

Yapılan bu antlaşmalarda Ruslar Doğu Anadolu’dan geri çekilmeyi de kabul ettiler.3 Bu antlaşmalara Ermineler uymayıp Türkler aleyhinde katliamlar yapmaya başladılar.

Ordu komutanı Vehip Paşa’ya ileri harekat emri verilmişti.4 Ocak 1918’de dönemin Başbakanı Talat Paşa başkanlığında bir Türk heyeti Polonya’nın Berest Litovsk Şehri’ne gititler. 3 Mart 1918’de Sovyet Hükümeti ile Osmanlı Devleti arasında “Brest-LMitovsk” antlaşması imzalandı.

Bu antlaşmaya göre “Rus Ordusu Doğu Anadolu’yu 6-8 hafta içinde boşaltacak Ermeni çeteleri silahsızlandırılıp dağıtılacak, genel barışa kadar Sovyet Hükümeti Kafkasya’da bir tümenden fazla asker bu-lundurmayacaktı. Bu antlaşmanın 4, maddesinde Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı Devleti’ne bırakıldı. Türk heyeti tarafından bu şehirlerin Osmanlı Devletine iadesi üzerinde çok ısrar ediliyordu.

Bu görüşmeler zor bir safhaya girmişti. Kars ve Ardahan’ın hangi ülkeye ait olacağını belirlemek için (Plebisit) bir halk oylaması yapıldı. Yüzde yüze yakın bir oyla halk kendilerinin Türkiye’ye bağlanmasını istediler. Böylece Kars ve Ardahan meselesi de halledilmiş oldu.” Batum daha sonra Gürcistan’a terk edildi. Kafkasya’da yaşayan milletler Rusya’dan ayrılarak bir federasyon kurdular.

Bu sırada Maverayi Kafkasya adıyla yeni bir hükümet de kurulmuştu. Halk oylamasında hükümetle görüşmeyi uygun bulan Trabzon basını da bir toplantıya karar vermişti. Böylece Trabzon bir aydan beri Naveray-i Kafkasya Hükümeti ile Türk Hükümeti arasındaki siyasi görüşmelere sahne olmuştu. Bu federasyon kısa bir süre içinde parçalandı. Mayıs 1918 tarihinde Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan bağımsızlıklarını ilan ettiler.

İngilizler Kasım 1918 tarihinden itibaren Os-manlılar’dan boşalan Kafkasya’yı ele geçirmeye başladılar. Ruslar Kasım 1917 sonlarına doğru çözülmeye başlamıştı8. Eğer Bolşevik ihtilali soncu Çarlık Rusya’sı yıkılmasaydı Türkiye’nin akıbeti daha kötü olabilirdi.

Bolşevik ihtilali ve dönemin hükümetinin Dışişleri Bakanı Milivkov, Osmanlı Devleti ile ilgili ilk demecini verdi. Bu demecinde; Çarlık Rusya’sının I. Dünya Savaşına girmekteki amacının boğazlar ve İstanbul’un işgal edilmesi olduğunu, kendisinin ise bu konudaki gizli anlaşmaları iptal edip, İstanbul ve boğazlardan vazgeçtiklerini, ayrıca hiçbir toprak işgal

emeli taşımadıklarını belirtiyordu. Bolşeviklerin bu demeci Osmanlı yöneticilerinin yüreğine su serpmişti. Bolşevikler geçici hükümetle mücadele ederken asker ve köyülüyü kazanmak için “Savaşa Son, Topraklar Köylülere” sloganlarını attılar. Zaten Rus askerleri uzun yıllar süren savaşlardan bıkmıştı, bir çok asker soğuk ve açlıktan ölmüştü. Rus askerleri Bolşevik propagandası karşısında siperleri terk etmeye başladılar.

Bu durum sadece cephelerde değil, cephe gerisinde de ağır tepkiler almıştı. 12 Mart 1917’de PHterograt Şehri’nde başlayan yürüyüşle de orduyu etkisi altına almıştı. Bu devrime karşı olan askerlerle devrimi destekleyenler arasında giderek gerginlikler meydana gelmişti.

Rus askerleri ise Türklere karşı ateş açma emrini dahi dinlemiyorlardı. Kendilerine baskı yapan subayları bile öldürüyorlardı. Yavaş yavaş siperleri terk etmeye başlamışlardı. Bu subayların bazısı can korkusuyla Türk cephelerine sığınırken, bir kısmı da memleketlerine dönüyorlardı.

Bu durum Rus Ordusu’nun çökmesine neden olmuştu. Rus siperlerinde zaman zaman “Çanakkale’yi istemiyoruz, boğazları istemiyoruz. Savaşa son verin” pankartları da asıyorlardı. Rus askerleri,. Türk askerlerine karşı dostluk gösterileri yapıyorlardı.

Rus kuvvetleri arasında disiplinin de zayıfladığı ve emirlere uyulmadığı gibi birbirlerine resmi selam yerine “Yoldaş” şeklinde hitap ettikleri de görülmüştü.