Birinci Dünya Savaşı Nedir

BÎRÎNCÎ DÜNYA SAVAŞI, Dünya tarihinin iki büyük savaşından ilki. 1914-1918 arasında dört yıl sürdü, bellibaşlı bütün devletler katıldı. Savaşın yüzeysel nedeni Avusturya – Macaristan Veliahtı’nın Saraybosna’da bir Sırp tarafından öldürülmesi, bunun üzerine Avusturya’nın Sırbistan’a savaş açması, Rusya’nın Sırbistan’ı desteklemesi ve böylece arka arkaya birçok devletin savaşa katılması oldu.

Ama gerçek neden Avrupa devletleri arasındaki ekonomik rekabet ve dengesizlikti, ingiltere denizlerde ve sömürgelerde egemendi, Almanya gittikçe onun için tehlikeli bir rakip oluyordu; Fransa da Almanya’ya kaptırdığı Alsace ve Lorraine’i geri almak istiyordu. Öte yandan Rusya Balkanlarda söz sahibi olmak ve Akdeniz’e inmeyi istiyordu. Görünen neden, yani suikast, yalnızca savaşı ateşlemek için bir kıvılcım işlevi gördü.

Savaşa giren devletler iki grupta toplandı, ittifak Devletleri; Almanya, Türkiye, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan. İtilaf Devletleri; Fransa, Rusya, ingiltere, Birleşik Amerika, Belçika, Sırbistan, Romanya, Karadağ, Yunanistan, italya, Portekiz ve Japonya. Osmanlr imparatorluğu bu savaşa Almanların zorlaması ile katıldı. Başta Çanakkale Savaşları olmak üzere birçok cephede birden (Kafkasya, Galiçya, Suriye, Irak) savaşmak zorunda kaldı.

Türkiye’nin de aralarında bulunduğu ittifak Devletleri, kuvvet dengesizliğine karşın büyük kahramanlıklar yarattılar, ancak yenilgiden de kurtulamadılar. Savaşın sonunda dünya haritasında, özellikle Avrupa’da büyük değişiklikler oldu. Toplumların ve rejimlerin yapısı da önemli ölçüde değişti. Almanya, Avusturya, Türkiye ve Bulgaristanteslim olmak zorunda kaldılar (1918).

itilaf Devletleri ile ayrı ayrı antlaşma yaptılar. Avustur-ya-Macaristan İmparatorluğu dağıldı. Rusya’da çarlık rejimi yıkıldı. Avrupa’da Çekoslovakya, Estonya, Letonya, Litvanya gibi yeni devletler kuruldu. Türkiye’de Osmanlı Devleti bir süre sonra sona erdi, yerine Türkiye Cumhuriyeti kuruldu. Rusya’da da Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.