Aristoteles Kimdir (Aristoteles Hayatı)

ARİSTOTELES, (MÖ 384-322), Yunan düşünürü. Stagira’da (Makedonya) doğdu. Onsekiz yaşında Atina’ya giderek Platon’un öğrencisi oldu ve yirmi yıl süreyle onun A kademi ‘s inde okudu.Aristoteles Platon’un ölümünden sonra (MÖ 347) Assos’a ve üç yıl sonra da Lesbos’â yerleşti. Makedonya’lı Büyük iskender’in hocası oldu (MÖ 343).

Aristoteles MÖ 335’te Atina’ya döndü ve Lise’yi (Lykeion) kurdu. Bu okul, aym zamanda Pe-ripatetik Okul olarak da bilinir. Bu ad, Aristoteles’in derslerini yürüyerek anlattığı için, gezinmek anlamında Eski Yunanca peripatos sözcüğünden kaynaklanır, iskender’in ölümünden sonra Atina’da Makedonyalılara karşı doğan tepkiden çekinerek Euboa Adasına kaçtı ve orada öldü. Aristoteles’ten günümüze kalan eserler, onun kendi çağındaki bütün bilimlerle ilgilendiğini göstermektedir. Aristoteles, bilimleri üç öbekte toplar: Kuramsal, pratik ve üretici.

Kuramsal bilimler, herhangi bir yarara dönük olmayan bilimlerdir; pratik bilimler, davranışlara yön verir; üretici bilimler ise sanata ilişkin bilimlerdir. Bugün mantık dediğimiz, ama Aristoteles‘in analitik diye adlandırdığı bilim, doğrunun araştırılmasını genel olarak nesnelerin nedenlerini gösteren bir bilgi türüdür. Bu tür bilgi, kesin olan öncüllerden tasım yoluyla elde edilir. Aristoteles analitik’in, olasılı öncüllerden yola çıkan diyalektik’ten ve doğruyu değil ama tartışmada galip gelmeyi amaçlayan eristik’ten ayrıldığını belirtir.

Bu yüzden Aristoteles mantığında ağırlık tasım’dadıı (kıyas). Aristoteles‘e göre nesnelerin nedenleri dört türde toplanır: Maddesel neden, etken neden, biçimsel neden ve ereksel neden. Sanat yapıtları dışındaki bütün doğal nesnelerde son üç neden birarada bulunur. Aristoteles, bütün nesnelerin iki temel ilkenin birleşmesine dayandığı görüşündedir: Maddesel öge ve biçim.

Bu biçim, maddesel öğenin nasıl bir varlık olacağını belirler. Aristoteles maddesel öge ve biçimden kalkarak iki tür varoluşa varır: Edimsel (ener-geia) varoluş ve giicül (dynamis) varoluş. Böylece, kendinden önceki düşünürlerin yoklukla varlık arasında çözümleyemedikleri varoluş sorununu, gücül maddenin, biçim aracılığıyla edimsel varlığa dönüşme süreci olarak açıklar.

Aristoteles bu görüşleriyle daha sonraki yüzyıllarda dirimselcilik (vitalizm) anlayışını geliştirecek olan Leibniz ve Schelling’i, bir dereceye kadar da Bergson’u etkilemiştir. Evrendeki hareketin kökenini, Tan-rı’dan (ilk hareket ettirici) yola çıkarak açıklayan Aristoteles, Tanrı’mn evrene içkin mi yoksa evrenden aşkın mı olduğunun çözümlenememiş bir sorun olduğunu belirtir.

Aristoteles Başlıca eserleri: Kategorie (Kategoriler), Sophis-tikon Elenkhon (Safsatalı Tanıtlar Üstüne), Analytika Protera (ilk Analitikler), Analytika Hystere (Son Analitikler), Reto-rika, Poetika; Physika et Phy-sikes Akroaseos (Fizik), Meteo-rologika (Göksel Cisimler); Peri Zoon Historia (Canlılar Üstüne); Ethike Eudemia (Eudemos Ahlakı); Politika.

Kaynak: Büyük Ansiklopedi