Alaşım Nedir

ALAŞIM, metaller belirli sıcaklıkta ısıtıldığında, yapısında değişmeler olabilir ve bu sıcak hkta bileşenler arasında belli bir denge kurulabilir. Denge durumunun ve bundan doğan özelliklerin düşük sıcaklıkta da korunması isteniyorsa sistem alabildiğince hızlı soğutulmalıdır.

Bu amaçla metal uygun bir sıvı içine daldırılır. Bu işleme “su verme” denir. Tavlama, su vermeyle ortaya çıkan kimi olumsuz özelliklerin giderilmesi için yapılır.

Tavlama, alaşımı uygun bir sıcaklığa dek ısıtmakla sağlanır. Alaşımın su vcilmeden önceki denge durumu bir ölçüde değişmiş olur. Yaşlandırma, oldukça düşük sıcaklıkta (100-200°C) yapılır ve değişmelerin çok yavaş olması sağlanır. Tavlamaya benzeyen bu işleme, kimi alaşımların mekanik sağlamlığını artırmak amacıyla başvurulur.

Menevişleme, uygun bir sıcaklığa dek ısıttıktan sonra yavaş yavaş soğutma işlemidir. Su vermenin etkilerini azaltır. Genellikle tel ve levha yapma gibi soğuk işlemlerin hemen ardından uygulanır. Soğuk işlemlerde alaşım kristalleri bilinen konumlarından farklı yerlere itilirler. Bu da iç gerilmelere neden olur. Menevişleme yüksek sıcaklıkta yapılarak kristallerin bir kısmının yeniden dizilmelerini sağlar.

Bunu izleyen soğutma işlemiyse iç dengenin yavaş yavaş kurulmasına olanak verir. Tel çekme ya da silindirler arasında ezerek levha yapma gibi mekanik işlemlerin sonucunda elde edilen ürünler bozulmadan, alaşımlar bu işlemlerden önce taşıdığı özelliklerin önemli bir bölümünü yeniden kazanırlar. Alaşımlar genel olarak bileşen sayısına göre sınıflandırılırlar.

Ancak çeşitlerin çok artması karşısında kesin bir adlandırma sistemi kurmak olanaksızdır. Endüstride en çok kullanılan alaşımlar demir, bakır, alüminyum, magnezyum ve kurşun alaşımlarıdır.

Demir alaşımları pik (ham) demiri ve çeliği (demirkarbon) ve silisyum, mangan, krom gibi1 metallerle oluşan sayısız alaşımları içerir. Bu metaller çeliklerin özelliklerini iyileştirmede kullanılırlar. Çeliğe krom, nikel, molibden ya da manganez gibi metallerden düşük oranlarda katılarak paslanmaz çelik elde ediliyor. Ayrıca yüksek devirde çalışan matkapların yapıldığı çeliğin içine titanyum kobalt ya da vanadyum gibi metaller atılarak çelik daha çok sertleştirilir.

Yaygın bir biçimde kullanılan önemli bakır alaşımları arasında pirinç (bakırçinko), tunç (bakır kalay), arjantan ya da Alman gümüşü olarak bilinen (bakır-nikel-çinko) ve konstantan (ba-kır-nikel) sayılabilir. Magnezyum alaşımları çok hafiftir. Magnezyum alaşımlarının çoğu uçak endüstrisinde tüketil-mektedir. Kurşun alaşımları da çok eski dönemlerden beri bilinen alaşımlardır. En önemlileri antimonla yapılan alaşımlardır. Başlıcaları, matbaa harfleri yapımında kullanılan (kurşun-anti-mon-kalay) ve saçma yapmakta kullanılan (kurşun-arsenik) alaşımlarıdır.

Beyaz maden adı verilen alaşım büyük ölçüde kalayantionbakır karışımından oluşmuştur. Romalılar bu alaşımı işleyebilmek için, yumuşatmak amacıyla kurşun da eklerlerdi. Ancak günümüzde iyi cins beyaz madende kurşun kullanılmaz.