Ahmet Cevdet Paşa

Osmanlı tarihçisi, devlet adamı, hukukçusu ve edebiyatçısı (Lofça 1822 – İstanbul 1895). Babası Lofçalı İsmail Ağa’dır. Medrese öğrenimini İstanbul’da yaptı. Medresede ders verdi. Mustafa Reşid Paşa, Ali Paşa ve Fuat Paşa ile tanıştı.

Şirket-i Hayriyye’nin kuruluşuyla ilgili tasarıları hazırladı. Kavaid-i Osmaniye (Osmanlıca’nm Kuralları) adlı yapıtıyla ün yaptı. Fuad Paşa ile Mısır’a ‘gitti.

Dönüşte ünlü Tarih’nin ilk üç cildini Abdülmecid’e sundu. Vaka-nüvis (1855-1861), Meclis-i Valâ üyesi (1861), İşkodra’da olağanüstü komser (1861), Bosna – Hersek müfettişi (20 haz. 1863). İstanbul’a dönünce (1868) bilimsel bir kurulun başına geçirildi; bilim kurulu Mecelle’nin dört kitabını tamamlayarak yayımladı.

Ahmed Cevdet Paşaysa Tarih’inin sekizinci cildini de hazırladı. Kurulun Ahmed Pa-şa’sız hazırladığı Mecelle’nin altıncı cildi büyük eleştirilere yolaçınca Ah-, med Paşa yeniden kurul başkanlığına (25 ağ. 1871), ayrıca Devlet şurası Tanzimat dairesi başkanlığına getirildi. Mecelle’nin 6. ‘kitabı yeniden yazıldı.

Divanı Ahkamı Adliye reisi (6 ağ. 1872), Evrakı Hümayun nezaretine (16 şub. 1873), Maarifi Umumiye nezaretine (24 nis. 1873) atandı. Sıbyan okullarının düzenlenmesinde rüştiye ve idadide okutulacak derslerin belirlenmesinde, ders kitaplarının hazırlanmasında önemli rol oynadı. Maarif nazırı, Adliye nazırı, Dahiliye nazırı, Rus savaşına (1877) karşı çıkınca Suriye valiliğine atanarak İstanbul’dan uzaklaştırıldı.

İlk Hukuk mektebini açtı. (26 haz. 1880) ve burada ders verdi. Meşrutiyete karşı çıktı ve Midhat Paşa ile çar tıştı. Ahmed Vefik Paşa sadrazam o-, lunca (30 kas. 1882) adliye nazırlığından ayrıldı ve bir süre açıkta kaldı. 5. kez adliye nazırı (8. haz. 1886), siyasal alanda büyük etkinlik gösterdi. Sadrazam Kamil Paşa ile anlaşamadı, görevden ayrıldı. Bundan sonra ken-, dini bilimsel çalışmalara adadı.

Başlıca yapıtları: Medhale-i Kavaid (Kurallara Giriş) [1851], Tarilı-i Cevdet (12 cilt, 1853-1891), Kavaid-i Tür-] kî (Türkçe’nin Kuralları) [1871], Kı-sas-ı Enbiya Aleyhim-üs-Selam ve Te-vârih-i Hülefa (Peygamber Kıssaları ve Halifeler Tarihi) [2 cilt, 1874-1888], Belagat-ı Osmaniye (Osmanlı Belagati) [1880], Keçecizade M. Fuad ile birlikte yazdığı Kavaid-i Osmanî (Osmanlıca’nın Kurallarıt) [1884], Kırım, ve Kafkas Tarihçesi.