20. Yüzyılda Rize’de Nüfus Durumu (1900-2000)

Türk milleti bu asrın ilk çeyreğinde dünyanın süper devletlerinin saldırısına maruz kaldı. İngiltere, Fransa, İtalya ve Rusya gibi büyük devletlerle birlikte Yunan ve Ermeni gibi Türk’ün can düşmanı milletlere karşı on dört cephede vuruştu.

Çanakkale’de bir destan yazıldı. Mustafa Kemal gibi ileri görüşlü ve Türklük sevdalısı bir insanı milletimiz ve dünya tanıdı. İç ihanetler karşısında birliğini korudu.

Mustafa Kemal Türk milletine, Türk milleti de Mustafa Kemal’e güvendi. Anadolu’nun bağrında “kutup yıldızı” göründü. İmparatorluk idik, milli devlet olduk. Ümmettik, Millet olduk. Ama köle olmadık Anadolu ufuklarında beliren çan seslerini yine ezan seslerine çevirdik.

1. Dünya ve Kurtuluş savaşı sırasında (1914-1922) Rize Bölgesinde bulunan Rum ve Ermeniler Trabzon Metropoliti Hrisantos öncülüğünde teşkilatlanarak çeteler kurdular. Kiliselerce örgütlenen bu çetelerin silahlan ve eğitimlerini Yunanlılar, Ruslar ve İngilizler veriyordu.

Rum ve Ermeni nüfusun çoğaltılması ve çetelere destek verilmesi için Kafkasya ve Yunanistan’dan sürekli göçmenler gelmekteydi. Gelen göçmenler çetelerin göçe zorladığı Türk köylerine yerleşiyordu.

1914-1922 Yılları arası bölgemizde yoğun bir nüfus hareketliliği görüldü. Kafkasya ile bölgemiz arasında karşılıklı toplu göçler oldu. Silaha sarılıp çete kuranlar kaybedince soluğu Batum’da aldılar. “Pontus Rumları” denen ve 1990 sonrası Yunanistan tarafından alınarak Batı Trakya’da Türk bölgesine yerleştirilenler işte bu çeteci Rumlardır.

Yunanlılar bu göç hareketi ile de Batı Trakya’da ki Türk nüfusuna karşı bir denge sağlamış oldular. 1924 “Nüfus mübadelesi” ile de Rum ve Ermeni çete artıkları “mübadil” oldu. Rize çevresindeki bu mübadilların 500-900 kişi olduğunu tahmin ediyoruz.